“de stad rukt steeds verder op en dat gaat ten koste van de natuur. hoog tijd om daartegen in actie te komen. neem een groen dak, kies niet voor tegels maar voor tuinplanten, hang een vogelkooitje of plantenbak op, eet of kweek in een m2 tuin seizoensgroenten, plant een voedselbosje aan in de buurt! Samen kunnen wij het verschil maken. dus help de natuur weer de stad in.”
Marieke Moorman, burgemeester van Bernheze
Een voedselbos staat vol eetbare natuur; vruchten, bloemen, noten, bessen bladeren. Dieren eten graag een hapje mee en vinden er een leefplek. Met een voedselbos zorgen we goed voor ons zelf en voor de natuur. Een voedselbos herbergt een rijkgeschakeerde, snel toenemende biodiversiteit. Een voedselbos is een vitaal ecosysteem dat door mensen is ontworpen naar het voorbeeld van een natuurlijk bos met als doel voedsel te produceren.
Onderscheidende kenmerken van een voedselbos zijn:
- een vegetatielaag met hoge kruinbomen
- minimaal 3 andere vegetatielagen
- een rijk bodemleven en een robuuste omvang
Een voedselbos steunt op een paar belangrijke pijlers:
- eetbare, doorlevende planten en multifunctionele planten
- biodiversiteit
- polycultuur
- samenwerken met de natuur
- zoveel mogelijk stimuleren van het bodemleven
- de mens in symbiose met de planten- en dierenleven.
zonder biodiversiteit geen voedsel, geen medicijnen, geen bossen, geen planten, geen mooie landschappen. de aarde zou een dorre woestenij zijn
Rudy Klaassen
eetbaar landschap
In de huidige maatschappij, waar op allerlei gebied sprake is van transities, spelen voedselbossen, plukroutes en aanverwante initiatieven een belangrijke rol. Ze bieden de mogelijkheid om gezond fruit en voedzaam groen in overvloed te verbouwen, bodemverschraling en erosie tegen te gaan en landbouwgif uit te bannen. Plök droomt van een rijk en productief landschap dat is beplant met een veelheid aan soorten en diversiteit aan fruit- en notenbomen, kruiden en vaste planten. Waar zowel hoge als lage bomen staan en waar natuurlijk niet wordt gespoten. Waar heerlijke groenten, fruit en noten lokaal worden verhandeld en waar heel veel lekker en gezond groen groeit.
demo voedselbos Munster Geleen
De stap was vrij snel gemaakt: in het deel van dit landschap in het Geleenbeekdal stonden al fruitbomen. Plök verzocht daarom Natuurmonumenten om met het areaal aan de slag te gaan als ontwikkeling van een voedselbos. In dit geval een voedselbos als educatief instrument: met name jongeren tonen wat zo’n bos inhoudt!
zonder biodiversiteit geen voedsel, geen medicijnen, geen bossen, geen planten, geen mooie landschappen. de aarde zou een dorre woestenij zijn
Willem Ferwerda, directeur IUCN Nederland
Een voedselbos voor de buurt
In steeds meer dorpen en steden worden initiatieven gestart om voedselbossen aan te planten. Het is een logisch vervolg op de groeiende populariteit van eetbare tuinen voor particulieren en gezamenlijke groentetuinen op braakliggende terreinen in de stad. Als bewoners de handen ineen slaan, blijkt de lokale overheid vaak bereid om mee te werken
In een voedselbos gaat natuur en voedsel hand in hand
Elke groene plant voegt energie toe aan het systeem, er wordt dus niet gespit, geschoffeld of gewied. Alles in de natuur heeft een functie: de ene plant bereidt de weg voor de andere, totdat na jaren van geduld een volwaardig bos-ecosysteem ontstaat.
De mens is een ramp voor de wereld. het zou voor alle planten- en diersoorten een weldaad zijn als de mens zou verdwijnen en dat zal, als we niet drastisch veranderen, ook zeker gebeuren, net zoals ook de dinosauriërs verdwenen zijn.
Maarten Hart; bioloog en schrijver
op weg naar een natuurinclusieve landbouw
Midden het grasland van Groesbeek staan 200 eetbare gewassen, variërend van vrucht- en noten dragende bomen tot en met kruiden. Het voedselbos is eigendom van Wouter van Eck. Ooit zag hij in Kenia een mislukt experiment met maisteelt, terwijl even verderop een goed ontwikkeld bos stond waar de lokale bevolking alle eetbare onderdelen aan het oogsten was. Zo begon hij in te zien dat de perfectionering van de monocultuur zoals we die gewend zijn op het akkerbouwbedrijf steeds meer negatieve gevolgen gaf voor milieukwaliteit en biodiversiteit. ‘Het mooie van een voedselbos is dat alles wat erin groeit wat eetbaars oplevert zonder veel input of arbeid en zonder schade aan de omgeving.’
Een voedselbos heeft meerdere lagen die ook op elkaar inwerken.
Daar waar een gewone akker jaarlijks wordt bemest en geploegd, zorgt de natuur in een voedselbos zelf voor voedingsstoffen en een goede bodemstructuur. In de eerste jaren ben je daardoor wel afhankelijk van pioniers, helaas door veel mensen vaak nog gezien als onkruid. Pioniers hebben een rol in het opbouwen van bodemvruchtbaarheid en het vasthouden van de bodem. En ook in het
bieden van schaduw en luwte voor de soorten die daarvan houden. Wouter: ‘Er zijn hazelaars die we twee jaar niet hebben gezien, omdat de distels eromheen er bovenuit groeiden. Hazelaars hebben echter liever schaduw dan volle zon en wind en gedijen dus goed onder dat disteldek.’
‘Na de aanleg hebben we vrijwel niets meer gedaan, behalve oogsten.’
Of een voedselbos gaat functioneren hangt of van het juiste ontwerp. Wouter: ‘Je moet los komen van het denken in één ‘laag’. Een voedselbos heeft meerdere lagen die ook op elkaar inwerken.
Steeds meer voedselbossen
De afgelopen jaren zijn her en der in Nederland en Belgie schitterende voedselbossen aangeplant. Langzaam maar gestaag begint zich een landschap af te tekenen met een ander soort landbouw, een ander soort omgang met de grond. Door de niet aflatende inzet van cursusleiders raken ook gemeenten en overheid bekend met het concept van flexibele duurzame productieve en sterke voedselbossen en is het allerprilste pioniers stadium voorbij. Velen denken er over, dromen ervan , lezen erover en zetten stappen door de aankoop van land en het volgen van cursussen en studiedagen.
Ecosysteem natuurlijk in balans
Het idee achter een voedselbos is dat er uiteindelijk weinig menselijk ingrijpen nodig is om het voedselbos gezond te houden. Dit komt doordat alle vegetatie zo is aangeplant dat het ecosysteem op een natuurlijke wijze in balans blijft. Maar het zijn niet alleen de planten waar over na is gedacht; ook de grond, het water en de lichtval is allemaal zo bedacht dat het voor goede omstandigheden zorgt voor de planten om gezond te blijven en goed te groeien.
samenspel
Grote bomen zorgen bijvoorbeeld dat te harde wind tegenhouden wordt voor kleinere planten en het creëren van een waterpartij, kan zorgen voor een vochtiger klimaat rondom deze waterpartij. Kortom een samenspel waar zowel de mens als de natuur letterlijk tot bloei komen!
de ingrediënten voor jouw maaltijd oogst en biodiversiteit
Voedselbossen zijn een vorm van natuur inclusieve landbouw wat onderdeel is van de kringlooplandbouw, nu voorgesteld door de overheid als duurzame landbouw. Meer informatie over de kringloop en natuur inclusieve landbouw vind je hier.
Daarnaast, worden bij het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van een voedselbos de permacultuur ontwerpmethode en principes toegepast.
biodiversiteit neemt af
Wist je dat de Nederlandse akkerflora sinds 1900 met 35% is gedaald? Het aantal wilde plantensoorten die groeien op akkers nemen daarmee sterk af. Niet alleen op akkers in Nederland zijn planten- en diersoorten aan het verdwijnen. In de rest van de wereld is er een grootschalige negatieve klimaatverandering gaande.
Bodem wordt steeds slechter
Het is een feit dat de bodem bij reguliere landbouw steeds slechter wordt. En laat die bodem nou net het belangrijkste zijn als basis voor het groeien van planten. We moeten daarom met z’n allen in actie komen. Nu! Als we langer wachten, dan zal ons ecosysteem langzaam verdwijnen.
Voedselbossen zijn de toekomst
Voedselbossen bieden toekomstperspectief om landbouw te combineren met natuur, voor een duurzame voedselproductie. In het biodiverse systeem van een voedselbos vind je een door de mens gecreëerde plantengemeenschap, bestaande uit planten, bomen en struiken met een hoog aantal eetbare soorten. Daarnaast is een voedselbos volledig zelfvoorzienend en klimaatbestendig.
Mijn droom is een rijk en productief landschap dat is beplant met een oneindige diversiteit aan fruit- en notenbomen, kruiden en vaste groenten met plukroutes van de stad naar het platteland.
Rudy Klaassen
Niet iedereen kan een voedselbos beginnen, maar wat kun je wel doen?
- Sluit je aan bij Plök ( of richt je eigen Plök-organisatie! op) en snoei en oogst mee en volg de energie van deze beweging in Zuid Limburg
- Doe mee met de Actie Meerbomen.nl Op dit moment wordt er gewerkt aan een afhaalpunt voor gratis bomen in de buurt van Sittard-Geleen voor het voorjaar 2023, voor de actie Meerbomen.nu van Urgenda. De bedoeling is dat zaailingen van bomen die nooit tot volwassenboom zouden kunnen ontwikkelen, worden verplant naar een locatie waar dit wel kan.
- maak van je tuin een eetbaar paradijs
- werk met de natuur samen
- kweek je eigen bomen, de zaden liggen nu voor het oprapen
- Vraag een gratis gesprek aan om je duurzame ambitie vorm te geven. Ik sta klaar om je hierbij te helpen.
