Ons lichaam bestaat uit ongeveer 55% water! Zonder voedsel kunnen we een kleine 3 maanden overleven, zonder water met moeite 3 dagen. Ook de landbouw is sterk afhankelijk van water, zonder water valt onze voedselproductie snel in duigen. Steden zijn erop gebouwd om water zo snel mogelijk af te voeren. Doordat het water versneld wegstroomt in de riolering naar zee, kan het niet infiltreren in de bodem. Het water dat men in natte periodes naar zee voert, zou eingelijk in de diepe grondlagen terecht moeten komen, maar dat gebeurt helaas te weinig. Bovenaan is er te veel water, onderaan te weinig. In de zomer staan de velden droog, waardoor er in de grondlagen eronder nog minder water doorsijpelt. Een onbalans dus. Daarom pleit ik voor een vijver in iedere tuin!
Water is een van de belangrijkste onderdelen in een diervriendelijke tuin, omdat er veel soorten op af komen. Amfibieen leven erin en planten zich voort, vogels nemen er een bad in, libellen jagen boven het water en zetten er eitjes in af en passerende zoogdieren drinken er uit.
locatie
Een vijver in de schaduw trekt andere soorten aan dan een die in de zon ligt. Een halve dag in de zon levert voldoende warmte voor amfibieen. Kleine vijvers drogen gauw uit in de volle zon. Let op dat er niet te veel bladeren in kunnen vallen; recht onder een boom is geen geschikte plek.
diepte
Een ondiepe vijver warmt snel op en trekt kikkers en kleine watersalamanders aan. Insecten leggen graag eitjes in het ondiepe water tussen de waterplanten. In een diepe vijver heb je de kans op kikkers en soms zelfs kamsalamanders. Diepe vijvers vriezen ook niet helemaal dicht, zodat er onderin dieren kunnen overwinteren, ideaal is een diepe vijver van minimaal 80 tot 120 cm op het diepste punt.
oevers
Een geleidelijk aflopende oever, het liefste op een zonnige plek, biedt ruimte voor planten om te groeien. Dieren kunnen makkelijk via een glooiende oever het water verlaten. Is hier geen ruimte voor, zorg dan voor andere uittreedmogelijkheden als stenen, een boomstronk of een kikkertrap.
hoe maak je een vijver?
- Graaf een gat met wisellende diepten en bekleed dit met EPDM
- Doe dit in de herfst en laat de vijver in de loop van de winter vollopen met regenwater. De herfst is ook een goede tijd om al bestaande vijvers schoon te maken. Zoek altijd naar overwinterende dieren tussen de verwijderde planten en zet ze terug.
- Gebruik zand op de bodem, geen vijveraarde. Die bevat te veel voedingsstoffen , wat algenbloei in de hand werkt.
- Planten kopen is meestal een dure aangelegenheid. Als buren en vrienden in het najaar hun vijver schonen, hebben zij vaak planten over.
Zwemvijvers vind ik geweldig omdat het een verrijking is voor de natuur om je heen en voor jezelf als mens en zorgt voor een harmonie tussen beide. Ik wil samenwerken met de natuur en niet ertegen.
Berry IJmker
Ondergrond leem of beton
Vijverbodems van natuurlijke materialen zoals klei (bentoniet) of leem gaan lang mee en hoef je niet te bewerken. Als je de vijver in de toekomst wegdoet hoeft dit materiaal geen milieubelasting op te leveren, het kan als grond in de tuin verwerkt worden. Het is moeilijk te zeggen of natuurlijke materialen ook milieuvriendelijker zijn. De impact op het milieu komt door het vervoer (let op waar het vandaan komt) en mogelijk aantasting van het landschap op de plaatsen waar de grondstoffen worden afgegraven.
welke planten waar?
Oppervlakte: drijfplanten zoals kikkerbeet, drijvend fonteinkruid, krabbenscheer en kroosvaren.
oever tot 40 cm diep: moerasplanten als dotterbloem, watermunt, grote waterweegbree, kattenstaart, grote boterbloem en gele lis
50 – 100 cm diep: lelies, de kleine sooren minder diep plaatsen , gele plomp en witte waterlelie
50 cm diep: waterplanten die onder water leven ( ondergedoken waterplanten) als waterpest, glanzend fonteinkruid, waterviolier, sterrenkroos en aardvederkruid om het water van zuurstof te voorzien.
Belangrijk is dat je binnen 24 uur nadat je de vijver met water hebt gevuld voldoende zuurstofplanten plaatst. Reken per 1.000 liter water op vier bosjes of één mandje zuurstof producerende planten. De effectiefste zuurstofplant is glanzend fonteinkruid.
onder water
Waterplanten zorgen voor een goed evenwicht in je vijver en brengen zuurstof in het water. Je hebt keus uit verschillende soorten. De meeste groeien snel. Hoe groter de vijver hoe meer soorten er mogelijk zijn, in kleine vijvers zul je vaker wat moeten weghalen Hoornblad, waterpest, vederkruid en fonteinkruid zijn geschikte soorten. Waterdieren verschuilen zich tussen het groen en eten ervan. Ook leggen dieren als salamanders hun eitjes op waterplanten. Fijne waterranonkel is een mooie plant die ondergedoken leeft met fijn blad en boven waster stevig blad vormt en bloeit. Soms kruipt het ook de oever op.
aan de waterkant
Gele lis, dotter, watermunt, watergentiaan, kikkerbeet en waterviolier zijn mooie oeverplanten. Ook zijn er nog veel meer moerasplanten zoals slangenwortel, moerashertshooi, waterbies, moerasvaren en oeverzegge.
10 regels voor de tuinvijver
- Noch volle zon, nog volledig schaduw geven duurzaam resultaat. Ideaal is 4 tot 6 uur zon en lichte schaduw rond het middaguur.
- bij voldoende diepte zal de opwarmingminder zijn en daarmee minder problemen opleveren. Voor planten is een diepte van 40-50 van de bodem tot het water oppervlak voldoende. Voor vissen is een diepte van 80-90 cm voldoende.
- biotopen gedijen beter op een rustige, weinig verstoorde plek in de tuin. Vijvers in de buurt van het huis zijn echter gemakkelijker te observeren
- Een vijver moet van verschillende kanten bereikbaar zijn.
- Steile hellingen zijn voor de planten- en dierenwereld minder gunstig dan flauwe aflopende , in terassen verdeelde hellingen.
- Randen van glimmende folievijvers of kant- en klare vijvers zijn niet zo mooi. Door de begroeiingsmatten of -tassen te gebruiken kan men de randen ook achteraf nog beplanten.
- Aan de rand loodrecht naar boven lopende folie onderbreekt de capillaire werking en het daardoor optredende waterverlies
- voldoende drijvende en onderwaterplanten ontnemen licht en voedsel aan de algen.
- Een tuinvijver kan nooit groot genoeg zijn. Plant niet te veel planten met een drijvend blad: eenderde van het wateroppervalk moet vrij blijven.
Zuurstof voor helder water
Zuurstofplanten houden het vijverwater helder en bewaren het natuurlijke evenwicht.
- Zonder zuurstof is er geen onderwaterleven in je vijver.
- Planten maken de voedingsstoffen in het water op, zodat algen minder kans krijgen.
- Sommige zuurstofplanten, zoals vederkruid en waterpest, maken een stof aan die de algengroei remt.
- (Zuurstof)planten bieden een schuilplaats aan nuttige kleine waterdiertjes.
biologisch evenwicht
Ongerepte natuurlijke wateren zijn zuiver en helder. Ook de eigenaar van een vijver verwacht doorzichtig water zonder bruine algen of draad alg, zodat planten en vissen zich prettig voelen. Zelden zal dit van van het begin af aan het geval zijn, omdat er in de vijver een evenwicht moet ontstaan tussen ontstaan en vergaan van voedingsstoffen Het water wordt troebel door lichtgroene of bruine algen. Deze verdwijnen weer als uit een vijver zodra het zuiveringsproces voltooid is.
Masale groei van algen maakt het water donker, zodat onderwaterplanten niet voldoende zuurstof kunnen produceren om de naar de bodemzinkende organische bestanddelen van planten en algen te kunnen afbreken Als het zuurstofaanbod onder een bepaald niveau daalt, sterft de vijver; dat wil zeggen dat het leven verstikt en er rotting optreedt door zuurstofvijandige bacterien. Uiteindelijk ontstaat moerasgas, de modder gaat stinkenen is giftig voor planten en dieren. Een biologisch evenwicht ontstaat alleen als de aanvoer en het verbruik van voedingsstoffen in evenwicht zijn. Dat is op de volgende manieren te bereiken: alleen voedselarme grond. en nooit bemeste of humusrijkegrond.
- corrigeer indien nodig de hardheid en zuurgraad van het water
- zorg voor veel onderwaterplanten , omdat die de zuurstof produceren die nodig is voor omzetting.
- voer vissen niet, of heel weinig
- verwijder draadalg en afgestorven plantendelen.
- stabiliseer de vijver snel door middel van filters en zuurstoftoevoer
