In elke supermarkt kun je je winkelwagen volgooien met een grote collectie aan groente en fruit van avocado’s tot zwarte bessen. Fruit, blad, stengel– en wortel groenten worden overal in overvloed aangeboden. In principe zijn die voldoende gevarieerd voor ieders smaak. Maar smaken kas-tomaten ook echt naar tomaten? Is de groene sla uit de massateelt werkelijk lekker en knapperig? En hoe verantwoord zijn de verbouwing en consumptiegewassen eingelijk? Er zijn steeds meer mensen die nadenken over de oorsprong van de groente en op zoek gaan naar oude of oorspronkelijke soorten.

Onbemind of onbekend?

Daar staat tegenover dat de inheemse natuur een paar gratis verassingen biedt. Een daslook-pesto, een rapunzelklokjes-salade of een hondsroosmarmelade horen misschien nog niet tot de gewone culinaire ervaringen. Maar ken je ook vlierkoek, zevenblad-omelet, dovenetel-quiche, viltige basterd wederik-groente of kervel-melde-soep?

het beste uit de natuur

Er is zoveel lekkers te vinden in de overwegend inheemse natuur zoals madeliefjes en paardenbloemen in de weilanden, of daslook & blauwe bosbes in het bos, of gewoon als planten die op de hoeken van alle wegen staan zoals zevenblad en weegbree. Sommige soorten volgen de landbouw van de mens al duizenden jarenen groeien overal waar veldgewassen worden verbouwd. Andere zijn eerst als tuinvluchtelingen in de inheemse flora terecht gekomen.

Midden in de natuur

Ook stadsmensen komen weer een beetje dichter bij de natuur te staan als ze kennis maken met met de culinaire mogelijkheden van de wilde planten. De misschien een beetje verwaarloosde liefde voor de natuur kan na een lange wandeling beslist door de maag gaan. Het kan een nieuwe en ongewone kwaliteit van leven betekenen; wie zich om planten bekommert en voor zijn volgende maaltijd zelf geschikte vruchten zoekt en uitzoekt, proeft en voelt, besnuffelt en zorgzaam mee naar huis neemt, heeft niet alleen een prachtige dag in de natuur doorgebracht, maar ook vele verrijkende ervaringen opgedaan. Zo leer je de natuur opnieuw op waarde schatten. Wie jarenlang de rijpe vruchten van een sleedoorn heeft geplukt, kan vast niet kritiekloos toekijken als een bulldozer, die gewoon overhoop wil schuiven, omdat er weer een nieuwe bouwplaats nodig is.

voedselsafari

Voor een kruidenwandeling kun je het best op een zonnige dag in april of mei op pad gaan. ’s Ochtends is een goede tijd, want dan zijn de kruiden nog fris en knapperig. De maanden die je het meeste succes opleveren voor een zoektocht naar wilde vruchten zijn juli, augustus en september.

we zijn van oorsprong verzamelaars

Helaas hebben tegenwoordig nog maar weinig mensen kennis van de natuur en kunnen maar weinig van haar verscheidenheid genieten en deze op de juiste waarde inschatten.

ga voor het zekere

Voordat je je plantaardige buit uit het bossen de grond in je maag wordt omgezet, moet je heel zeker weten dat die daar wel voor bedoeld is. De belangrijkste regel van zelfvoorziening uit de natuur luidt dan ook: stel altijd eerst de soort vast voor je hem verorbert. Wie de giftige bladeren van het lelietje- van-dalen voor geurige daslook aanziet en ze onbekommerd door de sla snippert, krijgt een probleem. Gebruik dus alleen plantensoorten die je echt met zekerheid (her) kent of waarvan alle essentiele kenmerken overeenkomen met de beschrijvingen.

planten leren kennen

Als je twijfelt, is het vanzelfsprekend beter om de plant te laten staan. Overigens geldt: als een onderdeel van een plant als eetbaar is aangegeven, zijn alle andere onderdelen dan niet automatisch ook. Soms is het raadzaam om de planten in de loop van het jaar beter te observeren en bijvoorbeeld hun blad, bloeiwijze en vruchten eerst te leren kennen. Zo krijg je stap voor stap een schat aan kennis en vind je bovendien al vroeg de beste plekken om ze te zoeken.

de 10 gouden plukregels:

1. Onderneem alleen pluk- en oogstuitstapjes op droge dagen. Voor geurende kruiden is de late ochtend ideaal als de dauw is verdampt. Kletsnatte planten bederven snel.
2. Zorg tijdens het plukken al dat je de oogst op soort sorteert en dat er geen onbekende soorten tussen zitten
3. Neem de verse verzamelde oogst altijd in open, geventileerde dragers mee naar huis, bijvoorbeeld een mand of grote bak, dus niet in plastic tassen. papieren of stoffen tassen zijn een compromis. Handschoenen en snijgereedschap behoren tot de uitrusting
4. Ga niet langs drukke straten of spoorwegen plukken- ten eerste voor de veiligheid en ten tweede omdat de kans groot is dat de kruiden of bessen die daar groeien veel schadelijke stoffen bevatten.
5. Zoek alleen bessen, noten, blad en scheuten uit die er gezond uit zien en duidelijk geen last hebben van schimmels of andere parasieten dan wel anderzinds schade hebben opgelopen. Controleer meteen al of er op de uitgekozen exemplaren geen insecten larven of slakken zitten. Schud die er ter plekke af.
6. Consumptie van wilde bessen en andere plantenonderdelen op de vindplaats, brengt het gevaar met zich mee dat je besmet wordt met eieren van de vossen-lintworm. Was de oogst voor gebruik altijd grondig, dan beperk je het risico. Verhitting is de effectiefste maatregel, want de eieren gaan kapot boven de 60 “C.
7. Verzamel geen planten of onderdelen (bloemen, vruchten) in beschermde natuurgebieden, ook niet als het om (veronderstelde ) veelvoorkomende soorten gaat.
8. Neem op de vindplaats beslist niet meer mee dan je meteen gebruikt, en in ieder geval niet alle exemplaren van een soort. Het is niet de bedoeling om een jarenlange voorraad in de keuken , kelder of huisapotheek aan te leggen.
9. Oogst niet alle bruikbare onderdelen van een exemplaat. Van daslook mag je altijd maar een blad afhalen.
10. Ruk geen schijnbaar nutteloze planten af om gemakkelijker bij een gezocht exemplaar te kunnen komen. Als je slechts bepaalde onderdelen nodig hebt, ga je niet de rest vernietigen.

pas op giftig

De natuur heeft ook onaangename verassingen in petto; verleidelijk uitziende giftige bessen lokken onervaren plukkers en vooral kinderen om ze te proeven.

lokkleuren

Veel giftige wilde vruchten schitteren in de mooiste rode tinten. En met reden; veel vogels verdragen deze vruchten in tegenstelling tot ons uitstekend en moeten zo gelokt worden, om zo aan de verspreiding van de plant bij te dragen. Let er vooral op dat kinderen nooit in hun eentje gaan plukken en waarschuw hen om ook bekende soorten te proeven. In hun ijver is een vergissing zo gemaakt.

in geval van nood

Het is handig om de app van ‘Gifwijzer‘ op je mobiele telefoon te installeren en te raadplegen wat je moet doen als je een giftige bes of plant hebt gegeten, mits je die kunt benoemen. Bel in acute noodgevallen altijd 112. De eerste verschijnselen van een vergiftiging kunnen zich heel verschillend uiten; bewustzijnsvermindering, miselijkheid, braken, buikpijn, diarree, ademhalings- en bloedsomloop klachten, duizeligheid, zweetaanvallen, kramp– en dit zijn nog maar de meest voorkomende .

basisrecepten

Wie enkel kant-en-klare diepvriesmaaltijden in de magnetron opwarmt, zal nooit de heilzame werking van knapperig verse wilde planten en hun bereiding leren kennen. Maar voor wie moedig genoeg is om iets nieuws te proberen , gaat een heel nieuwe wereld open!

wilde-kruidensalade

Was de planten (onderdelen) die je rauw wilt eten altijd grondig. Leg planten die uit water komen een paar uur in water met zout of azijn en spoel ze dan grondig af. Snijd bladeren voor salades zonodig klein. De ietwat scherpe smaak van veel soorten kun je afzwakken met creme fraiche of yoghurt, maar ook met stukjes gekookte aardappel, appel, een paar geroosterde pijnboom- of andere pitten, of conventionele tuinsla.

Vinaigrette voor wilde kruiden

Roer 4 eetlepel ( el) olijfolie, 2 el citroensap, 1 theelepel ( tl) vloeibare honing en een beetje zout en peper goed door elkaar. Of meng 4 el walnootolie, 1 el appel- of wijnazijn, 1 el appelsap, 1 tl honing en een beetje zout en peper.

Pluklijst mei

• gewone vlier
• daslook
• vogelmuur
• waterkers
• fluitenkruid
• madeliefje
• paardenbloem
• klein kaarsjeskruid
• hondsdraf
• grote brandnetel

gewone vlier

Van de bloemen kan thee worden gezet. Het afkooksel met suiker kan worden ingedikt tot siroop. Vlierbessen kunnen gegeten worden als ze goed rijp zijn, maar worden vaker gebruikt als basis voor een siroop, jam, wijn en jenever. Door de zwarte vlierbessen te koken worden de schadelijke stoffen vernietigd (www.infoNu.nl).
Voor vlierbes wordt gewaarschuwd dat je geen onrijpe vruchten mag eten omdat er cyanide in kan zitten. Van cyanide moet je erg veel eten om iets van het gif te merken. Koken van rijpe vlierbesjes zorgt ervoor dat zij geen cyanide meer bevatten. Vlierbessen worden in ons land niet veel gegeten maar in andere Europese landen wel. Oostenrijk is de belangrijkste producent van vlierbessen. Daar worden vlierbessenjams, vlierbessappen, yoghurt met vlierbessen en vlierbeswijn gemaakt. In Nederland kennen we wel vlierbesjenever

daslook

Pluk de bladeren voor salades, boters, pesto’s etcetera. De bloemen kun je gebruiken voor salades, boters en voor sauzen. De bollen kunnen worden gebruikt zoals knoflook.

vogelmuur

De gehele plant kan als salade gegeten worden; de bloemen worden in bloemboter verwerkt. De plant kan ook mee in de soep en groene sauzen.

waterkers

Alle groene delen van de plant zin eetbaar, van blad en stengel tot bloem, en doen het goed in soepen, salades, sauzen en roerbakschotels. Het zaad kun je prima kiemen. De bladeren zijn ook goed om te versappen.

fluitenkruid

Fluitenkruid is een waardevol ingredient in allerlei gerechten waarin kruiden de smaak moeten afronden. Denk bijoorbeeld aan cassoulet ( eenpansgerecht met witte bonen, kip en vlees) , dat als specialiteit van Gascogne beroemd is; verder groene kruiden sauzen, soepen, kruidenboter, salades ( vooral tomaten-) en visgerechten.

madeliefjes

De jonge bladeren kunnen verwerkt worden in soepen, salades, groene sauzen; de bloemen in botersof salades. Jonge bloemknoppen kunnen op zuur worden ingelegd als kappertjes

paardenbloem

De bloemknoppen kunnen op zuur of als kappertjes gepekeld worden. De bladeren zijn zoals gezegd voor de bloei het lekkerst. De bloemen kunnen tot wijn en gelei worden verwerkt. De wortels worden tevens gebrand als alternatief voor koffie.

klein kaasjeskruid

De plant is het hele jaar door te plukken. De jonge bladeren kun je eten als gekookte groente of in een salade. Bij et koken wordt het blad slijmerig. De bloemen kunnen verwerkt worden in thee en salades. Het is heel lekker om de bladeren te frituren tot chips. De jonge groene zaden kunnen als kappertjes worden ingelegd. De jonge zaden hebben een licht noot-achtige smaak. De wortels kunnen in een soep verwerkt worden.

hondsdraf

Voor en tijdens de bloei is de hondsdraf eetbaar als kruid. de jonge bladeren kunnen gebruikt worden in pesto’s, in salades, groene sauzen, ook gefrituurd zijn ze lekker. De plant is familie van de munt en kan ook als munt worden gebruikt. De bloemen kun je goed gebruiken in de bloemenboter

grote brandnetel

De topjes en jonge scheuten van de brandnetel kunnen als een soort spinazie gegeten worden. De lange stengels smaken het beste in het voorjaar. … Je kunt de stengels ook boven een vuurtje houden, zodra ze een beetje slap worden, zijn de bladeren eetbaar. Ook kan van brandnetels soep gemaakt worden// Het hele jaar kan het blad worden geoogst. In de winter vind je jonge uitlopers onder aan de uitgestorven stengels. De brandnetel is een van de meest beschreven wildplukplanten. je kunt de bladeren als groente koken of roerbakken, verwerken in quiche, soepen, sauzen, er kan bladgroen worden getrokken voor kleurstof, en ze zijn ook nog eens goed voor thee te gebruiken. Maar je kunt er ook bier van brouwen., of er een heerlijke fizzy drink van maken met een beetje gember

kan ik je helpen bij jou persoonlijke voedselsafari bij jou in de buurt, op school of op je werk ?

Hulp nodig?

Heb jij een leuk idee om je wijk te veraangenamen, maar weet je nog niet hoe? Of heb je wel de wens om je buurt leefbaarder te maken, maar heb je nog geen concreet resultaat voor ogen? Vraag dan een gratis gesprek aan, waarin we verkennen wat je wensen zijn en hoe ik je kan helpen.

Gratis gesprek aanvragen