groen is gezond; alleen al uitkijken op groen werkt stres verlagend
V.H.G.
We zijn inmiddels ons geluk gaan beproeven in de stad Geleen in een prachtige bungalow met een grote tuin waar onze hond Tybo, maar waar wij ook onze rust kunnen vinden en vrij kunnen zijn van de stedelijke (Carona) drukte. We leggen onze tuin volgens de Levende Tuin principes aan. Omdat de vorige eigenaar een natuurijke tuin heeft achter gelaten gaan wij met respect om met het tuinontwerp, en waar mogelijk vervolmaken wij het geheel waarbij de tuin voldoelt aan de principes van de levende tuin. Dit Label wordt beschikbaar gesteld door de V.H.G. ( Branchevereniging voor ondernemers in het groen)

De levende tuin is een tuin die aan alle kanten en overal leeft. Je kunt er van genieten en je kunt er zelfs van eten. Ook vlinders, eekhoorns, vleermuizen & egels vinden hier hun voedsel. Door meer groen help je vogels, bijen en vlinders en wordt je tuin een levende tuin
Loek, Tybo & Rudy

klimaat adaptatie
We krijgen in onze gemeente, net als in de rest van Nederland, te maken met steeds extremer weer. Het gaat vaker en harder regenen, er komen meer en langere hittegolven en de bodem droogt steeds verder uit. Deze veranderingen gaan gepaard met overlast en schade voor mens en natuur en zet de leefbaarheid van de stad onder druk.Het is een enorme uitdaging om de stad aan te passen aan het veranderende klimaat, een verandering die ons allemaal raakt. Daarom zullen we allemaal een steentje moeten bijdragen om in de toekomst droge voeten te houden, voldoende verkoeling te kunnen vinden en te zorgen dat de bodem niet verder uitdroogt.
tussen beplanting kan regenwater rustig zonder overlast de bodem inzakken
V.H.G.

Nog meer voordelen
We worstelen met milieu thema’s zoals klimaatverandering, hogere temperaturen in de stad, wateroverlast bij hevige regenval en grote hoeveelheden CO2 en fijnstof in de lucht wat invloed heeft op onze gezondheid. Meer groen om ons heen helpt mee dat allemaal te verbeteren. Want groen nodigt kinderen uit tot buitenspelen. Bovendien is meer ruimte voor natuur goed voor het milieu. Regenwater kan makkelijker weg en bomen, planten en bloemen zuiveren de lucht. Dus hoe meer groen om ons heen, hoe beter dat is voor onze gezondheid!

1 + 1 = 3
Als je alle tuinen in Nederland bij elkaar zou optellen, kom je uit op een gebied dat 10 x zo groot is als Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Alle levende tuinen samen maken zowel steden als dorpen stukken aantrekkelijker voor mensen, dieren en planten.
Verruil een steen voor meer groen in de tuin ( of op het dak) . Maak van je tuin een levende tuin!

wat is een levende tuin?
In een levende tuin kun je de natuur zien, voelen, horen, ruiken en proeven. Rondom je eigen huis wordt het fijner en gezonder voor jezelf, kinderen en dieren.

impact van groen
Wat een beetje groen met mensen en dieren doet, is van onschatbare waarde. Groen geeft inspiratie, plezier en ontspanning. Groen is goed voor je gezondheid. Groen helpt ons tegen wateroverlast, groen zuivert de lucht. Groen verhoogt de kwaliteit van ons leven en verbetert het milieu. Je kunt er zelfs van eten! En niet alleen wij, ook vogels, vlinders en egels vinden voedsel in het groen.
groen is goed voor de biodiversiteit in de buurt; hoe meer variatie , hoe beter

Geef groen de ruimte.
Laat groen meer leven. Gewoon rondom je eigen plek! Ruil stenen in voor planten en bloemen. Het weghalen van één steen maakt al verschil. Straten, buurten en steden fleuren op, kinderen kunnen lekker ravotten, vogels, vlinders en andere dieren krijgen weer ruimte.

kom in actie
Breng je omgeving tot leven met meer bloemen, planten en ander groen.

Kies groen waar dieren van kunnen eten
Zonder dieren geen levende tuin. In ons land is steeds minder ruimte voor vogels, vlinders en insecten. Veel bijen-, vlinder- en libellensoorten worden bedreigd met uitsterven. Een beetje groen in elke tuin is genoeg om ze te redden.

Bespaar op je energierekening!
Omdat planten water verdampen, verkoelen ze de omgeving. Alle levende tuinen in een buurt verkoelen de omgeving tot wel twee kilometer afstand. Groen is dus een perfect middel om de stijgende temperaturen een halt toe te roepen. Als je groen bovendien slim plant, kun je er ook energie mee besparen.

Water in de tuin
Water in de tuin zorgt voor vogels, libellen en vlinders. Bovendien geeft het water een rustgevend gevoel en verdringt het hinderlijke achtergrondgeluiden. Vijvers zorgen ook voor verkoeling op warme dagen. Veel planten en dieren zijn afhankelijk van schoon water en vinden hun woonplaats in de vijver.

Zorg voor een levende bodem

De bodem is de basis van elke levende tuin. Bacteriën, schimmels, insecten en regenwormen in de grond zorgen dat de voedingsstoffen binnen het bereik van de planten komen. Ze zijn essentieel voor gezonde en vitale planten en bloemen.
De toekomst
Iedereen kan bijdragen aan een gezonde en groene omgeving. Elke handeling telt, hoe klein ook. Hoe mooi is het, als heel Nederland over een aantal jaar groen kleurt?

verstedelijking
Nu al woont tweederde van de Nederlandse bevolking in stedelijke gebieden. Rond 2030 zal dit meer dan driekwart zijn. Dat legt een steeds grotere druk op onze omgeving, onze gezondheid, ons welzijn en dat van de natuur. Met een levende tuin of daktuin verfraaien we onze eigen tuin en verbeteren we tegelijkertijd de kwaliteit van de wijk, het industrieterrein en het kantorenpark.

De Levende Tuin is een beweging
De Levende Tuin is een beweging. Het zorgt ervoor dat we anders gaan denken over bestrating, waterafvoer, dieren en beplanting. Iedereen kan meedoen. Het zijn kleine dingen die het verschil maken. Alle handelingen samen zorgen voor een grote, echte verandering: een beter evenwicht tussen stad en natuur.

9 tips voor een levende tuin:
1. Kies planten met meerdere functies
Een kale bodem droogt sneller uit en verliest door de hardere korst het vermogen om water op te nemen. Beplanting houdt zelf water vast en verbetert daarnaast door de doorworteling het infiltratievermogen van de bodem. Zorg ervoor dat de bodem bedekt is met beplanting. Daar waar geen ruimte is voor een grote plant, kan je denken aan bodembedekkers. Het onkruid krijgt door de bodembedekkers veel minder kans en de bodem droogt veel minder snel uit. Daarnaast bieden deze planten onder andere schuilplaatsen voor allerlei dieren. Het is belangrijk dat je een soort kiest die het in jouw tuin goed doet.

2. ga voor bijvriendelijke bloemen
Bloemen trekken insecten als bijen, hommels en zweefvliegen aan. Belangrijk is te kiezen voor verschillende soorten zodat je door het hele jaar heen stuifmeel en nectar hebt te bieden. Want hoe meer insecten, hoe meer voedsel er weer is voor de vogels. De bij en de hommel vormen een zeer belangrijke schakel in ons ecosysteem omdat ze verantwoordelijk zijn voor de bestuiving van veel planten. Kies voor bloemen met verschillende bloeiperiodes. Niet alleen voor de dieren, maar ook voor jezelf! Op deze manier heb je altijd wat moois te zien. Daarnaast maken o.a. bloemenvelden het mogelijk om neerslag te infiltreren en zijn daarmee beter dan verhard oppervlak.

3. haal zoveel mogelijk stenen uit je tuin
Toepassingen van harde materialen vergroot de afstroom van hemelwater richting rilolering en oppervlaktewater bij plensbuien. Onder invloed van klimaatverandering neemt het aantal plensbuien toe. Het resultaat is een snelle toevoer van ongezuiverd hemelwater naar open water en de rioolzuiveringsinstallaties. Beperk de verharding tot maximaal 20% en voorkom bodemerosie door natuurlijke bedekking van kale bodems. De natuur verwerkt grotendeels zelf het hemelwater. Minder tegels in de tuin ofwel minder verhard oppervlak in de tuin heeft veel voordelen: het regenwater kan in de bodem wegzakken en het grondwater aanvullen, de tuin wordt op hete zomerse dagen minder warm en je biedt leefruimte aan vogels, bijen en vlinders.
- verwerk afgekoppeld hemelwater lokaal in de tuin
- beperk oppervlakte van verharding tot maximaal 20%
- gebruik poreuze materialen
- plant buffer-strips voor verwerking en zuivering van hemelwater en voorkom de afstroom. Let hier ook op het afschot
- voorkom bodemerosie door begroeiing en/of natuurlijke bedekking van kale ( hellende ) bodems.
de levende tuin leidt tot 83% minder afstroom van hemelwater dan een versteende tuin
VHG
Als het regenwater op beplante grond valt in plaats van op tegels, gaat het direct de grond in en hoeft het niet via een putje en het riool afgevoerd te worden. Dit helpt mee om wateroverlast op straat bij heftige regenbuien te voorkomen. Bovendien zorg je bij infiltratie in je eigen tuin ervoor dat het grondwater wordt aangevuld.

4. vang je regenwater op
Slechts 10% van het hemelwater stroomt af naar open water; vrijwel alles verdwijnt door bodeminfiltratie en verdamping vanaf de vegetatie. In een situatie met 75-100 % verhard oppervlak in de bebouwde omgeving neemt de hoeveelheid afstromend water toe tot meer dan 55%.
Het afkoppelen van regenpijpen van huizen heeft veel voordelen. Er wordt minder relatief schoon regenwater naar de zuiveringsinstallatie afgevoerd, het rioolstelsel wordt ontlast, het is minder vaak nodig om vuil water op het oppervlaktewater te lozen en bij infiltratie in je eigen tuin wordt het grondwater aangevuld. Bij het afkoppelen van de regenpijp is het belangrijk dat het regenwater van je huis wordt weggeleid om vochtproblemen te voorkomen. Het regenwater kan opgevangen worden op een manier die bij de beschikbare ruimte en de grondsoort van je tuin passen, zodat je huis en de omgeving geen schade en overlast ondervinden.

De meest eenvoudige manier om regenwater te benutten is de regenton. Het is niet heel moeilijk om een regenton op de regenpijp aan te sluiten. Het regenwater kan gebruikt worden voor het begieten van planten in de tuin of op het balkon. Regenwater is zacht en dat is goed voor de planten en bovendien bespaar je zo op drinkwater. Regentonnen zijn in allerlei vormen en maten te koop met een capaciteit tot ca. 200 liter. Daarnaast bestaan er ook regenwaterzuilen en regenwaterschuttingen.

5. creeer een wadi of een nat-dras moeras
Heb je voldoende ruimte in je tuin, dan kan je een greppel of een wadi aanleggen voor de regenwaterberging of het transport naar het oppervlaktewater. Zowel een greppel als een wadi zijn geschikt om regenwater te bergen in je tuin. Een greppel bergt meer water en is makkelijker aan te leggen. Een wadi heeft als voordeel dat hij minder diep is en nauwelijks opvalt en goed ingepast kan worden in je tuin Dit is een drassige, natte bodem met een klein laagje water erboven. Een vijver heeft duidelijk veel meer water. Je kunt meerdere moerasjes in je tuin maken en deze met elkaar verbinden. Als er te veel water in een van de vijvertjes komt, stroomt het vanzelf naar de andere. Hierdoor blijven alle vijvertjes drassig. Vooral kleine dieren vinden het fijn tussen de stengels en wortels van moerasplanten te overwinteren. Amfibieën vinden een moeraszone heerlijk. Moerasplanten geven veel stuifmeel en nectar wat weer insecten aantrekt. Daarnaast vormen ze mooie uitzicht- en rustpunten voor libellen en juffers.

6. kies voor waterpaserende bestrating
Soms is bestrating nodig, bijvoorbeeld voor het terras, de tuinpaden, de oprit en de parkeerplaats. Hier kan voor regendoorlatende bestrating gekozen worden. Het regenwater kan hierbij in de bodem wegzakken en het grondwater aanvullen, en het regenwater hoeft dan niet via een putje en het riool afgevoerd te worden. Dit helpt mee om wateroverlast op straat en in de tuin bij heftige regenbuien te voorkomen. Het weghalen van tegels en het vervangen door waterdoorlatende bestrating biedt meer ruimte aan een natuurlijk bodemleven en vergroot daarmee de biodiversiteit. Je tuin blijft koeler als je minder bestrating toepast. Probeer minimaal 60% van je tuin groen te maken.

7. gazon en bloemenweide
Een gazon is heerlijk voor kinderen om op te spelen en om in de zomer op te zonnen. Een gazon of bloemrijk grasveld geeft je tuin een mooie natuurlijke uitstraling. Een grasveld heeft nog meer voordelen, het regenwater kan gemakkelijk in de ondergrond wegzakken. Hierdoor vult het het grondwater aan en helpt het verdroging en wateroverlast te voorkomen. Daarnaast warmen beplante tuinen op hete zomerse dagen minder op dan betegelde tuinen; zo help je mee om de omgeving koeler te houden.
Als je een deel van je gazon licht verdiept aanlegt, is het mogelijk om grotere hoeveelheden regenwater eerst te bergen en dan geleidelijk te laten infiltreren.

8. hagen en groene afscheidingen
In plaats van houten schuttingen kun je ook hagen en struiken planten als erfafscheiding. Deze dragen bij aan een koelere tuin en omgeving, doordat de bladeren water verdampen.
Groene afscheidingen zijn ook beter voor de biodiversiteit: hagen en struiken bieden schuilplaatsen en voedsel aan veel soorten vogels en insecten; daarnaast helpen ze de tuin koel te houden en zijn ze goed voor de waterhuishouding van de stad. Natuurlijk kun je ook voor eetbare bessenstuiken kiezen; daarvan kun je zelf eten. Hagen hebben door hun diepe wortels minder last van langdurige droogte.

Voorbeelden van hagen in de tuin zijn onder andere de liguster, de berberis, hondsroos, elegantier, vlier, braam, lijsterbes, kardinaalsmuts en de haagbeuk. Een haag biedt ook een gemakkelijke doorgang voor bijvoorbeeld egels. De liguster maakt lekkere bessen voor merels en spreeuwen. Stekelige plantsoorten, zoals de sleedoorn, meidoorn en braam bieden bescherming voor broedende vogels. Je kan ook kiezen voor 4 à 5 verschillende soorten voor de haag. Kies bij voorkeur inheemse soorten, want die bieden meer voedsel aan inheemse dieren. Welke soorten voor jouw tuin geschikt zijn hangt van veel factoren af (bodemsoort, waterstand, bezonning, etc.). Laat je adviseren, bijvoorbeeld in een tuincentrum.

9. groen dak
Begroeide daken hebben veel positieve effecten. Ze bufferen regenwater, houden het eronder liggende vertrek koel, zorgen voor meer biodiversiteit in de stad, binden fijnstof en zien er aantrekkelijk uit. Begroeide daken zijn als het ware een verlengde van je tuin, maar dan op hoogte.

Er zijn verschillende typen begroeide daken: sedumdaken, sedum/kruidendaken, beloopbare beplante daktuinen en beplante hellende daken. Sedum en kruidendaken hebben nauwelijks onderhoud nodig en zijn dunner, lichter en minder kostbaar. Beloopbare daktuinen en hellende daken hebben meer onderhoud nodig zoals bemesting en bewatering, en zijn zwaarder. Daktuinen kunnen verschillend van opbouw zijn en kunnen beplant worden met bijna alles wat ook in een tuin te vinden is.

Begroeide daken bieden ruimte aan planten en zorgen daarmee voor nectar en beschutting. Als je kiest voor een natuurdak met verschillen in dikte van de substraatlaag kun je meer variatie aanbrengen voor flora en fauna. Je creëert hiermee een mooie nieuwe leefruimte voor vogels, vlinders, bijen en insecten. Door de variatie in beplanting krijg je ook variatie en bloeitijd en bloeikleur.
Om begroeide daken beloopbaar te maken of terrassen te realiseren dient er altijd een dakhuidbeschermende laag aangebracht te worden zoals vlonders of tegels.
.

doe de levende tuin check
Bestaande tuinen hebben vaak de elementen die ook in een levende tuin thuis horen. De meeste tuinen kunnen na een kritische inventarisatie gericht verbeterd worden. De volgende stappen dienen als leidraad:
levende materialen
- Wat is er in de bestaande tuin al goed ?
- hoe is de biodiversiteit ?
- staan de planten op de juiste plek zodat de meerwaarde kan worden benut?
- kunnen de planten met weinig onderhoud toe?
- zijn de planten zodanig geplaatst dat zij, als ze eenmaal volwassen zijn, elkaar gaan aanvullen en niet beconcurreren ?
- is de beplanting geschikt om de behoefte aan koeling van de woning in de zomer te verminderen alsmede de behoefte aan verwarming in de winter ?
- in hoeverre is de bestaande tuin nu al aantrekkelijk voor nuttige dieren ?
dode materialen
- welke materialen zijn geschikt voor hergebruik ?
- welke materialen kunnen met groen geschikt worden gemaakt ?
- in hoeverre is rekening gehouden met de toegankelijkheid van de dieren ?
bodem
- is de bodem van goede kwaliteit qua structuur en textuur ?
- is de hoeveelheid organische materiaal voldoende ?
- is de hoeveelheid bodemleven, kwantitatief en kwalitatief voldoende ?
- kan voldoende hemelwater in de bodem infiltreren?
- zijn er maatregelen genomen om bodemerosie te voorkomen ?
omgeving
- in welke mate stroomt het hemelwater de tuin in ?
- in welke mate is de bestaande tuin een onneembare vesting voor de fauna ?
- in hoeverre levert de bestaande tuin al meerwaarde voor de woning ?

een bloem voor het leven in de tuin
Hoeveel draagt een onderdeel bij aan het leven in de tuin? en zo ja op welk vlak dan ? Om in 1 oogopslag te kunnen zien in hoeverre een onderdeel voldoet aan het principe van de levende tuin, is een label ontwikkeld, in de vorm van een bloem. De bloem heeft 4 blaadjes. Elk bloemblaadje staat voor een belangrijk thema, te weten :
- dieren (D)
- energie (E)
- voedsel (V)
- water (W)
Bodem ( B) is het hart van de bloem. het gehele bloemlabel staat symbool voor een kwalitatieve indruk voor de mate van verlevendiging van de tuin. De levende tuin is er juist voor bedoeld om positief te worden beleefd. Ieder moet er van kunnen genieten en op hun eigen wijze. Dit geldt niet alleen voor de tuineigenaar maar ook de mensen ( en dieren ) in de buurt. De omgevingskwaliteit van buurten en wijken gaat omhoog.

- donkergroen: voldoet aan de principes van de levende tuin
- licht groen voldoet enigszins maar verbeteringen zijn nog mogelijk
- voldoet nog niet aan de principes van de levende tuin
