Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft in steden. Steden zijn grootverbruikers van water, grondstoffen en voedsel, en ze produceren enorme hoeveelheden afval, vervuilde lucht en CO2. Steden produceren een groot deel van alle broeikasgassen. Deze broeikasgassen zijn de hoofdoorzaak van klimaatverandering. Diezelfde steden worden op hun beurt geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering: weersextremen met bijvoorbeeld wateroverlast, watertekorten en hittestress.

van probleem naar oplossing

Steden zijn gelukkig ook broedplaatsen voor nieuwe ontwikkelingen. Er zijn volop nieuwe maatschappelijke initiatieven op sociaal, economisch en ecologisch vlak, die een bijdrage leveren aan een minder klimaatbelastende, gezonde en aantrekkelijke stad. Voorbeelden hiervan zijn stadslandbouw, energiecoöperaties, energie- en grondstoffabrieken van waterschappen, deelauto’s en bewegingen voor de vergroening van de stad.

Niet alleen techniek

De steden in de 21ste eeuw staan voor enorme uitdagingen. We zullen ze met betrekking tot het gebruik van grondstoffen en energie efficiënter moeten inrichten. We moeten manieren vinden om ze aan te passen aan klimaatverandering en we moeten de steden – ondanks de effecten van klimaatverandering – aantrekkelijk en gezond zien te houden. Deze transformatie is niet puur technisch. Daarvoor zijn de inzet en creativiteit nodig van de mensen die in de stad wonen en werken en van mensen die met stedelijke ontwikkeling bezig zijn. Daarbij is een nieuwe vorm van samenwerking nodig tussen uiteenlopende partijen als waterschappen, gemeenten, bedrijven, coöperaties en burgers. Want alleen gezamenlijk kunnen we de transformatie laten slagen. Dit vraagt nieuwe vormen van organiseren en besturen.

Synergieen en de waarde van groenblauwe netwerken in de stad

Groenblauwe netwerken kunnen dienen als drager van verschillende functies: waterberging en -zuivering, stedelijke longen, stadskoeling, productie van biomassa, natuurontwikkeling, voedselproductie, recreatie en aantrekkelijke, veilige routes voor langzaam verkeer. Daarnaast kan de stedelijke afvalwaterketen – als onderdeel van de grijze structuur – een producent zijn van energie, warmte en grondstoffen en een onderdeel van de circulaire stad.
Juist op wijkniveau komen groenblauwe netwerken de wijkbewoners ten goede. Groene daken, wadi’s, parken, gemeenschappelijke moestuinen en natuurspeelplaatsen zijn allemaal onderdeel van de circulaire stad. Ze maken de wijk gezonder, aantrekkelijker en klimaatbestendig. Mensen die in een groene omgeving wonen, zijn over het algemeen minder gestrest. Kinderen kunnen buiten spelen, wat kan zorgen voor minder overgewicht.

verzachten van hitte

Wijken met veel groen of oppervlaktewater zijn op hete dagen tot 10 graden koeler dan zeer versteende stadsgebieden. Bomen hebben een positief effect op het microklimaat door de schaduw en de geringere opwarming van het aardoppervlak onder de bomen. Alle vormen van groen- en wateroppervlakken hebben een koelend vermogen door verdamping.

verbeteren biodiversiteit

De stad biedt in tegenstelling tot het algemene denkbeeld mogelijkheden voor veel soorten flora en fauna. Dit kan nog verbeterd worden door de uitbouw van groenblauwe netwerken en het optimaliseren van het gebruik van oppervlakken van de stad als ondergrond voor vegetatie zoals daken en gevels.

voedselproductie

In veel wereldsteden is voedselproductie in de stad nog een realiteit, maar ook in onze westerse steden is het weer een nieuwe trend zoals stadslandbouw, stadstuinieren, guerilla-gardening en boerenmarkten laten zien.
Moestuinen en stadstuinen in een wijk leveren weliswaar maar een klein deel van het voedsel voor de wijk, maar brengen ons wel weer in contact met de voedselproductie en daarmee bewustwording. Bijkomstig voordeel is dat de transportwegen kort zijn. Daarnaast zijn stads- en moestuinen sociale ontmoetingsplaatsen.

luchtkwaliteit

Groen kan niet de volledige luchtvervuiling compenseren die door de menselijke activiteiten is veroorzaakt en zal nooit het aanpakken van de vervuilingsbron kunnen vervangen. Wel is het zo dat groen en stadsbomen CO2 en zwaveldioxide kunnen opnemen en fijnstof kunnen binden en aan een zekere verbetering kunnen bijdragen.

energieproductie uit biomassa en water

Het groenafval en hout uit stedelijke groengebieden en productiebossen kan voor vergisting en dus energieproductie gebruikt worden. Afvalwater is een bron van warmte, biomassa en grondstoffen. Uit afvalwater kan warmte onttrokken worden dat kan worden hergebruikt . Ook uit oppervlaktewater kan warmte gewonnen worden.

terugwinning van grondstoffen

Afval en afvalwater zullen steeds meer als grondstofleveranciers beschouwd worden. Zo kunnen fosfaat en stikstoffen, maar ook warmte en energie uit afvalwater gewonnen worden d.m.v. riothermie.