Wij kunnen op verschilende manieren de bij helpen overleven. Je kunt een bijen- of hommelhotel maken en plaatsen zodat solitaire bijen en hommels nestruimte hebben. Door imker te worden kan je, mits er voldoende stuifmeel in hun drachtgebied is, ook honingbijen een nestplaats bieden en via natuurlijk imkeren bijdragen aan het honingbijebestand. Daarnaast kunnen mensen voor een goede bijenhabitat, ofwel leefomgeving, zorgen. Een goede bijenhabitat bestaat uit veel gevarieerde bloemen en bevat geen pesticiden.

voer de bij bij

Voor zowel wilde bijen als honingbijen is een gevarieerd dieet belangrijk, met verschillende soorten stuifmeel. Hiervoor is een grote variatie van planten en bloemen essientieel. Bovendien is het belangrijk dat het gehele seizoen stuifmeel verzameld kan worden, waardoor planten nodig zijn die op verschillende momenten bloeien. Wil je de tuin bijvriendelijk maken, dan is een uitgebreide keuze van bomen (bijvoorbeeld wilgen en linden), struiken ( bijvoorbeeld mahonie en brem) , bolgewassen ( bijvoorbeeld sneeuwklokjes of crokussen) en planten mogelijk. En wist je dat bijen ook een kruidenhoekje met rozemarijn, lavendel, marjolein, tijm, venkel en kattenkruid houden? Over het algemeen geldt dat gevuldbloemigen planten ongeschikt zijn;bijen en hommels kunnen daar geen stuifmeel uit verzamelen. Sommige planten zijn geschikter voor honingbijen terwijl andere planten belangrijker zijn voor verschillende solitaire bijensoorten.

Hoe herken je een bij, wesp of zweefvlieg?

• Bijen hebben meestal haartjes. Soms zitten die aan hun poten of buik, zodat stuifmeelgoed blijft plakken. Ze hebben lange antennes en dubbele vleugels, dus vier vleugels in totaal. Hommels zijn ook bijen.
• Wespen hebben ook dubbele vleugels en lange antennes. Ze hebben weinig of geen haartjes, en dragen nooit stuifmeel.
• Zweefvliegen hebben korte antennes en maar twee vleugels. En ze hebben geen onderkaak.

Bezige bijtjes

Gaan de bijen verdwijnen? Kenners waarschuwen al jaren voor dit gevaar. Als de bijen verdwijnen, hebben we een groot probleem. Want veel planten kunnen zich alleen voortplanten als insecten ze bestuiven. En bijen zorgen voor de meeste bestuiving. Ook veel voedsel voor mensen is afhankelijk van bestuiving door insecten. Dus zonder bijen wordt niet alleen het landschap een stuk kaler, maar ook ons menu. 80% van de wilde planten in Nederland kan zich alleen voortplanten met hulp van bestuivers. Zonder bijen en andere bestuivers zou dus nog maar 20% van de planten in de natuur overblijven. Dan zouden we een heel kaal en saai landschap krijgen. En ook ons eten zou saai worden. Want ook veel planten waar groente en fruit van komt, hebben bestuivers nodig. Denk bijvoorbeeld aan appels, aardbeien, kersen, courgettes, tomaten en tuinbonen.

zoetekauw

Bijen hebben voedsel nodig, voor zichzelf en hun larven. Maar wat eten ze eigenlijk? En hoe verzamelen ze dat voedsel? Bijen eten nectar uit planten. Die halen ze met hun tong uit de bloem. Nectar is hun brandstof voor onderweg. Ook nemen ze stuifmeel mee. Dat is voedsel voor de larven. Niet elke plant of bloem is geschikt voor bijen. Sommige gekweekte bloemen produceren geen voedsel. Of ze hebben een dubbele bloem, waardoor de bij niet bij de nectar kan komen.

wat zijn voedselplanten

Voedselplanten hebben stuifmeel en nectar voor wilde bijen. De lengte van hun tong bepaalt welke bloemen geschikt zijn. Hommels maken soms een gaatje onder in de bloem om bij de nectar te kunnen. Sommige bijensoorten verzamelen alleen stuifmeel van een plantensoort, zoals de klokjesbij. Andere bijen hebben meer voedselplanten, zoals hommels en honingbijen.

hoe weet een bij welke plant voedsel heeft?

Sommige planten lokken bijen vanuit de verte met mooie kleuren. Van dichtbij lokken ze bijen vooral met lekkere geuren en strepen op het blad. Die strepen geven een soort landingsbaan aan voor bijen. Dit noemen we het honingmerk. Daarmee nodigen planten bijen en andere bestuivers uit om langs te komen. Soms is het honingmerk ultraviolet. Dat kunnen mensen niet zien, maar insecten wel.

Is er genoeg te eten voor bijen?

Soms is er niet genoeg eten voor wilde bijen. Bijvoorbeeld doordat voedselplanten te ver uit elkaar staan of maar kort bloeien. Jij kunt dit voorkomen! Beheer je omgeving zo dat er het hele groeiseizoen planten bloeien die maximaal 100 meter van elkaar vandaan staan. Gebruik alleen inheemse planten; planten die van nature in Nederland groeien. En koop alleen biologische gekweekte planten.

een eigen nestje

Bij een bijennest denken veel mensen aan een bijenkorf of bijenkast. Maar wilde bijen hebben hun nest op veel andere plekken. Met zo veel verschillende bijen, zijn er ook veel verschillende wensen voor een nest.

• gezellig nestje: Verschillende bijensoorten verzamelen materiaal om hun nest mee te bedekken. De grote wolbij knipt bijvoorbeeld haren van planten. En behang-bijen snijden stukjes uit bladeren. Zo maken ze hun nest zacht en glad en daarmee beschermen ze hun vleugels.
• houtnesten en stengelnesten; Ongeveer 60 bijensoorten nestelen in dood hout of holle plantenstengels. In sommige planten knagen ze zelfs een holletje. De stengels van die planten zijn zacht van binnen. Zoals de braamstruik. In dode boomstammen gebruiken de bijen vaak oude gangen van keverlarven.
• nestcellen; Bijen maken nestcellen bijvoorbeeld in de bodem, in plantenstengels, dood hout, lege slakkenhuisjes, of achter boomschors. Elke nestcel heeft een eitje met stuifmeel, als voedsel voor de larve. De bij maakt de cel dicht, en maakt ernaast een nieuwe.
• Help bijen aan een nest; Je kunt wilde bijen helpen met een insectenhotel, zoals op de foto. Maar daarmee help je maar een paar bijensoorten. Zorg voor veel zanderige stukjes en rommelhoekjes waar niemand komt. Zo help je veel meer bijensoorten aan een nestplek.
• bodemnesten: Zo’n 250 bijensoorten graven een nest in de grond. Je herkent de ingang van een hoopje grond eromheen. Daardoor lijkt het een beetje op een mierennest
• creatieve nesten: Sommige bijensoorten kiezen voor een bestaand nest, zoals een leeg slakkenhuisje, of een muizenhol. Andere soorten bouwen zelf hun nest van hars en plantenvezels. Dat laatste doet bijvoorbeeld de kleine harsbij.

wat hebben bijen nodig/ bed en breakfast

Het is belangrijk dat het nest en de voedselplek van wilde bijen niet te ver uit elkaar liggen. Hoe ver de bijen hier tussen kunnen vliegen, verschilt sterk per soort. Veel soorten kunnen maximaal 100 meter vliegen. Andere soorten, zoals hommels, kunnen tot wel 500 meter vliegen.

Soms liggen nestplek en voedselplek heel ver uit elkaar. Bijvoorbeeld in een omgeving waar allemaal tuinen met tegels liggen. Of in een landbouwgebied waarin allemaal dezelfde gewassen groeien, waar bijen niets kunnen eten. Als bijen te ver moeten vliegen, raken ze uitgeput. Ze hebben dan geen energie meer om hun nest te bouwen. En dan kunnen ze ook niet voor hun nageslacht zorgen. Soms moeten de bijen zo ver vliegen, dat ze onderweg dood neervallen. Niet zo gek.. Stel je eens voor dat je elke keer 70 kilometer moet lopen om bij je koelkast te komen!

geef de bij een bloemetje

Hoe kun jij in je omgeving voor zorgen dat er genoeg voedsel is voor wilde bijen.

• planten voor verschillende soorten; Er zijn zo veel verschillende bijensoorten! Hoe zorg je ervoor dat die allemaal genoeg te eten hebben? Zorg voor veel verschillende bloeiende planten in je omgeving. Kruiden, vaste planten, struiken en bomen.
• Altijd iets in bloei: Veel wilde bijen vliegen maar een korte periode. Wanneer precies, hangt af van de soort. Hoe zorg je ervoor dat eer op het goede moment te eten is. Ook dat doe je door verschillende bloeiende planten te combineren. Zo bloeit er altijd iets.
• Afstanden klein houden: Veel bijensoorten kunnen maximaal 100 meter reizen tussen nest en voedselplek. Je kunt die afstand verkleinen door bloemen te zaaien op kale plekken. Zo zorg je dat bijen onderweg kunnen uitrusten en eten. Goede plekken zijn bermen en stukjes grond rond een boom.
• Zo goed bedoeld: Let goed op voordat je gaat zaaien of planten! Sommige dingen moet je absoluut niet doen. Zaai en plant bijvoorbeeld niet bij plekken waar chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. Wil je gaan zaaien? Let dan hierop:: – gebruik alleen biologische planten of zaden, – plant en zaai alleen inheemse plantensoorten, dus uit Nederland, – zaai het liefs meerjarige bloemen.

bijvriendelijk:

• veel verschillende planten
• op verschillende momenten werken
• niet te netjes werken
• planten en dieren staan centraal
• natuurlijke processen krijgen de ruimte

niet bijvriendelijk:

• veel dezelfde planten
• al het werk in 1x doen
• heel erg netjes werken
• mens staat centraal
• natuurlijke processen krijgen weinig ruimte

Niet iedereen blij

Bij-vriendelijk beheer is goed voor natuur en bijen. Maar niet alle mensen houden van een omgeving die er wat rommelig uitziet. Hiermee voorkom je kritiek:

• leg bewoners uit wat je doet en waarom
• maak het grasland aantrekkelijk door het af te wisselen; maai sommige stukken kort en laat andere stukken lang. En maai er graspaden doorheen.

Geen gif

Gebruik geen bestrijdingsmidelen. Heb je overlast van bepaalde planten of dieren? Haal ze dan weg met de hand of met een schoffel. Lukt dat echt niet? Gebruik dan een biologisch bestrijdingsmiddel.

beetje bijsturen

Heb je veel grassoorten en weinig bloemen?

• zaai een paar plekken in met ratelaar. Die plant vermindert het gras en maakt de begroeiing meer open. Zo gaan er andere bloemen en kruiden groeien.
• Zit er te weinig bloemenzaad in de bodem? Dan kun je een deel van de bodem inzaaien met een inheems mengsel dat past bij de bodem.

weinig grazers

Als je kiest voor weinig vee op een grasveld, kunnen er meer planten tot bloei komen. En dan zijn er meer rommelige plekken, waar wilde bijen en andere insecten een nest kunnen maken.

geen kunstmest

Op onbemeste grond groeien meer verschillende plantensoorten. Ook soorten die minder van voorkomen. gebruik daarom geen kunstmest. Want dan verdwijnen er veel plantensoorten, waardoor er ook minder voedsel is voor bijen. Wil je weten welke voedingsstoffen of mineralen de bodem mist? Laat dan een bodemonderzoek doen. Is het toch nodig om de grond te bemesten? Gebruik dan ruwe stalmest.

maaien

Maai pas als de meeste bloemen uitgebloeid zijn. Of maai een deel van het gras en laat stroken staan waar bloemen bloeien. Als je in golven vormen en in fases maait, krijg je de meeste variatie in het grasland. Dit heet sinusbeheer.

Laat maaisel niet liggen, maar breng het weg. Dan wordt de bodem minder voedselrijk, en komen er meer verschillende plantensoorten.

bijen op de hei

Bijensoorten op de hei hebben het moeilijk doordat de hei steeds meer dichtgroeit en vergrast ( pijpenstrootje) . Daardoor is er weinig voedsel en ruimte voor nesten. De oorzaak van dat dichtgroeien is stikstof & milieuvervuiling. Daardoor verzuurt de bodem en komt er te veel stikstof in. Je kunt verschillende dingen doen om bijen te helpen:

• steilrand: Graaf een steilrand op de hei. Dat is een steile wand op het zuiden. Bijen bouwen daar graag een nest. Maak de steilrand 1,5 meter hoog en 10 meter lang, in de vorm van een halve maan.
• bloeiende bloemen: Op de hei zijn vaal weinig bloemen. Dat kun je veranderen door begroeiing weg te halen. Strooi kalk over de zandplekken die overblijven. Zaai die plekken daarna in met soorten die thuis horenop de hei zoals het grasklokej, duizendblad en zandblauwtje
• Bomen onderdrukken: Moet een vliegden of berk op de hei weg? Zaag hem dan niet om! Je helpt bijen door zo’n boom om te trekken richting het noorden. Zo komt de wortelkluit omhoog. Een wortelkluit die in de zon en op het zuiden ligt, is een ideale plek voor bijen om een nest te bouwen.
• dood hout; Haal van een aantal bomen op zonnige plekken een strook van de bast rondom de stam weg. Die bomen sterven dan langzaam af. Boktorren maken nestgangen in het dode hout. En later maken verschillende bijensoorten hier hun nest in.
• akkers op de hei; Voor bijen is het belangrijk dat er meerdere heideakkers zijn. Je maakt een heide akker door een hectare grond om te ploegen waar al veel mineralen in zitten. Bijvoorbeeld een brandplek of grond waar ooit een akker was. Bemest de grond daarna met 10 tot 20 ton vaste stalmest en 2 ton dolokalk. Zaai daarna 40 kg Evene of Boekweit in.
• Meer braamstruiken: Laat meer braamstruiken, bremstruiken, vuilboom, en lijsterbes groeien. Op plant ze aan als ze er nog niet zijn. Zo komt er meer voedsel voor de bijen. Braamstruiken zijn met hun holle stengels ook heel geschikt voor nesten

Bijen bij water

Ook langs oevers en in gebieden met veel water kun je bijen helpen.

• haal planten weg: Haal elk jaar een kwart tot de helft weg van de planten in het water en op de oever. Doe dat steeds op een andere plek, zodat planten meer jaren de tijd hebben om te groeien. Op die manier kost het weghalen je uiteindelijk ook minder tijd.
• rustig aan met riet: Maai niet al het riet in een keer! Doe elke keer een stuk, en laat het op sommige plekken meerdere jaren staan. Door de holle stengels is riet een ideale plek voor bijen om een nest te bouwen.
• plant bomen en struiken: Bomen en struiken komen er vanzelf. Daar hoef je eigenlijk niets voor te doen. Maar je kunt de natuur wel een handje helpen. Plant daarvoor een paar bomen of struiken in de buurt van het water. Kies verschillende soorten die na elkaar bloeien. Zo heb je langere tijd voedsel voor de bijen.
• nesten in de grond: Is er geen open stuk op de oever? Haal dan een stuk begroeiing weg. Zo help je bijen die hun nest in de grond bouwen. Je helpt deze bijen ook door een steile rand te graven op een zonnige plek.
• nesten in de bomen. Leg een boomstam op een zonnige plek op de oever. In zo’n boomstam maken kevers en andere dieren gangen. En daar kunnen later bijen hun nest in maken.
• laat planten bloeien; Groeien op de oever veel bloeiende planten? Maai deze dan 1 tot hooguit 2 keer per jaar en haal het maaisel weg. Zo kunnen de planten tot bloei komen. Het is nog mooier als je de planten langzaam laat over gaaan in struiken en bomen. IN de volle zon een feestjes voor bijen en andere dieren.
• Bomen en struiken; is meer dan 10% van de oever bedekt met bomen en struiken? Dan is het tijd om een deel af te zagen bij de grond. Maar zaag nooit alles tegelijk af.

bos en bosrand

Hoe zorg je ervoor dat bomen en struiken een goede plek zijn voor bijen? Vooral bosranden waar veel zon op schijnt zijn ideaal voor bijen. Daar vinden ze veel voedsel en kunnen ze nesten bouwen.

• laat voedselplanten staan: Laat voedselplanten van bijen staan, zoals de braam, wilde framboos en vlier. Laat in ieder geval een strook staan zodat er genoeg voedsel is voor bijen. Staan de planten in de zon? Dan kunnen bijen er een nest bouwen.
• paradijs voor bijen: maak een zonnige bosrand een bijenparadijs! Laat er zoveel mogelijk verschillende voedselplanten groeien. En laat lage planten en struiken langzaam overgaan in hoge struiken en bomen. Als je planten moet weghalen, laat dan zoveel mogelijk voedselplanten staan.
• plant extra voedselplanten voor bijen. Zijn er te weinig voedselplanten voor bijen? Plant dan extra inheemse struiken en bomen. Zorg dan wel voor planten die op verschillende momenten bloeien, zodat bijen het hele seizoen door voedsel kunnen vinden
• snoei stap voor stap: Ga je snoeien? Snoei dan niet alles tegelijk. Zo blijven nest- en voedselplekken van bijen dicht bij elkaar, en hoeven ze niet ver te vliegen. Van de takken kun je een walletje maken. Een ideale schuilplek voor dieren.
• zon bij de grond; Zorg ervoor dat het zonlicht op sommige plekken bij de grond kan komen. Dan kunnen allerlei bijen daar in de grond hun nest bouwen.
• hout in de zon. Laat wat oude bomen of struiken in de zon liggen, het liefst met kluit. Dat zijn ideale plekken voor veel bijensoorten om een nest in te bouwen.

bij ons in de tuin

Bijna iedereen heeft zijn of haar eigen kleine natuurgebiedje. Ook op je balkon en in de tuin kun je veel doen om bijen te helpen.

• Nestruimte: zorg ervoor dat bijen een nest kunnen bouwen. Dat kan heel goed met veel zanderige en rommelige plekjes in je tuin, het liefst in de zon. Ideaal voor bijen om een nest te graven. Een insectenhotel kan natuurlijk ook.
• niet te netjes; Zorg ervoor dat je tuin niet netjes is. Natuurlijk hoeft het geen puinhoop te zijn. Maar het helpt bijvoorbeeld al veel als je het gras aan de randen wat hoger laat. En als je bladeren laat liggen.
• geen bestrijdingsmiddelen; Gebruik geen bestrijdingsmiddelen voor onkruid, maar haal het weg met je handen. Gebruik ook andere bestrijdingsmiddelen zoals lokdoosjes voor mieren. Moet je toch een bestrijdingsmiddel gebruiken? Gebruik dan een biologisch middel.
• Hulp aan hommels: Voor hommels is een hoop stenen op een zonnige plek ideaal voor een nest. Of een bloempot op zijn kop met wat zand er onder. Zorg voor een waterdichte bovenkant en een kleine ingang aan de onderkant.
• Niet alles tegelijk; Werk elke keer een klein beetje in je tuin. Snoei of maai bijvoorbeeld elke keer naar een deel. Zo is er lange tijd voedsel voor de bijen. Wist je dat bijen graag een nest bouwen in planten met holle stengels? Bijvoorbeeld in die van de vlinderstruik. Laat een deel van de oude stengels staan tot in de volgende zomer
• tuinieren als sport: Lekker met je handen in de aarde. Haal onkruid zoveel mogelijk weg met je handen. Zo verstoor je de grond het minst.
  
  
  
  

  Hulp nodig?

  Heb je hulp nodig om jouw onderneming toekomstbehendig te maken? Neem contact op voor een gratis gesprek, dan bespreken we wat je precies nodig hebt.

  Gratis gesprek aanvragen