In landen als Engeland en Duitsland zijn er al veel voorbeelden van Food Forests oftewel voedselbossen te vinden. Ook in Nederland en België begint dit duurzame systeem van natuur- en bodembeheer voet aan de grond te krijgen. Je kunt ook in je eigen tuin een voedselbosje aanleggen, of een paar slimme oplossingen hiervan toepassen. Je helpt de biodiversiteit ermee te vergroten, bespaart jezelf werk en plukt er ook de vruchten van.
bostuinieren
De term bos tuinieren is bedacht door Robert Hart in de jaren 80 van de vorige eeuw. Robert experimenteerde met zijn eigen tuin van 500 m2 in Shropshire in Engeland en creëerde een van de eerste voedselbossen in Groot Brittannië. Met weinig kennis van tuinieren bracht Robert een productieve tuin tot stand die hem van een groot deel van zijn voedsel voorzag. Hij kon echter de verleiding om zoveel mogelijk bomen op een klein terrein te kweken niet weerstaan; de bomen waren veel te dicht op elkaar geplant, waar door de onderlaag donker, vochtig en nogal onproductief was. Er was ook niet echt sprake van een totaal planning en de verspreiding van de soorten was tamelijk willekeurig. Er werden weinig stikstofbindende planten gebruikt, en ieder jaar werd mulch-materiaal naar de tuin aangevoerd om onkruiden te onderdrukken en de bodemvruchtbaarheid in stand te houden.
Kijken we nu naar de volwassen bostuin van Martin Crawford, dan zien we in alle lagen interessante oogst. Op de grond groeien Turkse raket, slingert een Nepalese framboos, en er staan wilde knoflook, eeuwige prei en zwartmoeskervel. Verder is er een flink stuk met aromatische kruiden voor het insectenbestand. Tussen de vele soorten bomen vallen de peperboom en de geknotte linde op. De linde staat er voor de jonge blaadjes, die in de salade te gaan.
Crawfords bostuin is bedoeld voor educatieve doeleinden, dus hij heeft erg veel soorten op zijn 0,8 hectare staan. In een productietuin zou je kiezen voor minder soorten en dus meer kilo’s opbrengst per soort, omdat je voor groentepakketten of voor de markt produceert. Evengoed is het interessant om te zien dat Crawford zich op vele vlakken goed kan redden in zijn vijftien jaar oude bostuin: eucalyptusblaadjes voor als je verkouden bent (om te stomen), Turkse raket voor de salade, heel veel fruit en kruiden, bamboescheuten om in het vroege voorjaar aspergegerechten te bereiden.
alles heeft een doel
Een voedselbos is een op de natuur en permacultuur gebaseerd voedselproductiesysteem, dat relatief onderhoudsarm is, terwijl de biodiversiteit en de bodemstructuur verbeterd worden. Een volgroeid bos produceert hout, blad en een grote verscheidenheid aan voedsel, zoals vruchten en noten. Dit alles zonder gebruik van (kunst)mest of bestrijdingsmiddelen.
cultiveer diversiteit
Een voedselbos heeft ook geen bewatering nodig. Er wordt gewerkt met verschillende lagen beplanting, van bollen en knollen, bodembedekkers en struiken tot klimmers en bomen. Een voedselbosje is ook een heerlijke plek voor insecten als vlinders en bijen, vogels en kleine zoogdieren.
gebruik en waardeer geschenken van de natuur
Voedselbossen zijn kleine bossen die worden aangeplant om voedsel te leveren. Alles wat er staat, is dus (deels) eetbaar. Met de aanleg van een Voedselbos heb je een prachtige manier van het laten groeien van eetbare bloemen, fruit, noten, zaden en nog veel meer.
ontwerp van patroon naar detail
Voedselbossen vormen een ecosysteem waaruit je het hele jaar kan oogsten. Waar een reguliere akker plat is en één gewas levert, bestaat een voedselbos uit lagen met verschillende soorten: hoge notenbomen, lagere fruitbomen, bessenstruiken, kruiden, groenten, bodembedekkers en schimmels. De oogst: fruit, noten, zaden, groenten, wortels, knollen, paddenstoelen, eetbare bloemen en honing.
wat groeit er zoal in een voedselbosje?
Je werkt met een slimme, gelaagde beplanting, van knollen in de bodem tot hoge bomen. Denk aan knolgewassen als daslook, aardperen en yacon. Dan komen bodembedekkers als aardbeien en pompoensoorten en kruiden als kruizemunt, wilde marjolein en roomse kervel. Kies noten- en bessenstruiken, zoals hazelnoten, frambozen, bramen, bosbessen, rode en zwarte bessen. In noten- en fruitbomen, zoals tamme kastanjes, walnoten, hartnoten, appel-, pereb- en kersenbomen, kun je eetbare klimmers laten groeien, zoals de Japanse wijnbes of zelfs een Siberische kiwi.
kies kleine en langzame oplossingen
Een voedselbos is een vitaal ecosysteem dat door mensen is ontworpen naar het voorbeeld van een natuurlijk bos met het doel voedsel te produceren. Onderscheidende kenmerken van een voedselbos zijn: een vegetatielaag met hoge kruinbomen, minimaal drie andere vegetatielagen, een rijk bosbodemleven en een robuuste omvang. Een voedselbos herbergt een rijk geschakeerde, snel toenemende biodiversiteit.
Wat zijn de voordelen van een eetbare bostuin
- Zonlicht en grond worden optimaal gebruikt doordat er verschillende lagen nuttige planten groeien
- Onkruid krijgt weinig tot geen kans
- Je kunt op een relatief klein oppervlak veel soorten voedsel laten groeien, van kruiden tot bessen en noten
- Door de ontwerpprincipes van permacultuur (gebaseerd op een natuurlijke balans van grond, waterhuishouding en beplanting) toe te passen creëer je een natuurlijk ecosysteem dat weinig onderhoud vraagt en veel voedsel oplevert. Goed voor mens en natuur.
- Afhankelijk van het seizoen varieert de oogst van diverse soorten fruit, noten, zaden en groenten tot wortels, knollen, paddenstoelen, eetbare bloemen en honing.
- Een vitaal voedselboslevert een rijke ‘oogst’ op aan hoogwaardige natuur, aantrekkelijk landschap en andere nuttige producten zoals hout, medicinale kruiden en zaai- en plantgoed.
- Een voedselbos is met andere woorden een hartverwarmende verzoening van natuur en landbouw.
Ik ontwerp en plant samen met de toekomstige beheerder(s) voedselbossen voor mens en natuur. Ik ontwerp een voedselbos naar het voorbeeld van een natuurlijk bos met diverse vegetatielagen waarin meerjarige eetbare soorten domineren. De diversiteit gaat van bomen, struiken, kruiden en knol- en wortelgewassen tot bodembedekkers, klimplanten en schimmels.
ik wil je graag helpen
Daarbij zorg ik ook voor waardevolle landschapselementen zoals hagen, houtwallen en poelen waardoor een voedselbos langzamerhand de rijke, gelaagde structuur krijgt die ook in een natuurlijk bos aanwezig is. Geen enkel voedselbos of eetbare bostuin is hetzelfde. De ligging in het landschap, de huidige bestemming en de doelstelling van de gebruiker zijn slechts enkele van de variabele die invloed kunnen hebben op de invulling van het voedselbos en het proces. Iedere locatie verdient een frisse blik en kent een specifieke invulling. Ik help je graag verder. Vraag een gratis gesprek aan!
