‘Amsterdam maakt er wat van‘ is de slogan waarmee de stad de lokale circulaire economie wil vormgeven. De motivatie moet van de mensen zelf komen. Zo zijn Mustapha Jarmouni en ik met steun van het Amsterdams NME-Fonds en Fonds van Oost een buurt-initiatief begonnen rondom circulariteit in waarbij we voedselkringlopen willen sluiten. We verbinden een vierkante meter-tuin aan allerlei natuurlijke processen in de buurt via de Nuts Natuurclub en vandaag zijn we op bezoek bij het lokale wormenhotel in de Batjanstraat van de Wormen-hotelier Isabelle Desportes
wormen-hotelier
Vandaag gingen we op bezoek bij het wormenhotel van wormen-hotelier: Isabelle Desportes. Op nog geen 20 grote stappen van de Batlanzaal staat het wormenhotel. Niemand van de kinderen en de ouders kent dit fenomeen. Ook niet de buurtbewoners die naast het hotel hun banden aan het verwisselen zijn van hun fiets. Ze bedanken ons na afloop over de uitleg van het systeem! Zo zie je maar weer dat dit soort initiatieven steeds maar weer onder de aandacht moeten worden gebracht. Voor veel mensen is de circulaire economie nog ver weg.
wormen-thee
Het wormenhotel is een van de natuurlijke systemen die de stad heeft en een einde maakt aan het weggooien van voedselresten. Bewoners zien in het hotel dat hun afval voedsel is voor wormen die er binnen een half jaar weer compost voor eigen gebruik teruggeven.Onder de bak sijpelt water uit het wormenhotel in een lade. Als je dat water tien keer verdunt heb je ook nog eens zelfgemaakte pokon voor je planten thuis en op het balkon. Wormenthee bestaat uit het vocht dat uit het keukenafval vrijkomt en wormen-urine. Het zit vol enzymen, bacteriën en voedingsstoffen.
wormencompost
Keuken- en tuinafval plaatselijk verwerken, heeft voordelen: Het scheelt kilometers vervoer en CO2 uitstoot en kan een sterkere grondverbeteraar opleveren. De wormen van Isabelle Desportes hebben een mooi leven. Voor vogels hoeven ze niet te vrezen; ze leven in het wormenhotel en worden dagelijks gevoerd door de bewoners. Als je de wormen niet overvoert, hebben ze het keukenafval weggewerkt voor het gaat stinken, daardoor kun je het overal doen, in je achtertuin en zelfs op het balkon. De wormen maken van het keuken-afval vermicompost ( droge compost). Wormencompost is veel rijker aan voedingsstoffen dan het eindproduct van de grote composteer-bedrijven. Om hoogwaardige compost te maken, moet je hoogwaardige grondstoffen gebruiken. Een GFT bak wordt maar een keer in de twee weken geleegd. Je moet keukenafval ophalen voordat het gaat rotten.
compost brengt geld op
De lokale initiatieven zijn een tussen-variant van zelf een composthoop maken in de tuin en het laten ophalen en naar een grote inrichting brengen. Je hebt mensen nodig als Isabelle Desportes nodig die het managen en er tijd en energie in steken. Dat is allemaal op vrijwillige basis, want commercieel is het niet te doen. Compost brengt geld op, maar je kunt er alleen van leven als je het op grote schaal gaat doen.
waarom composteren?
Goede grond is de basis voor goede planten, in je tuin, maar zeker ook op het balkon. Je hebt op een balkon vaak kleine bakken met weinig grond. Bovendien spoelen voedingsstoffen makkelijk weg uit deze bakken. Hoewel het organisch materiaal maar een klein deel uitmaakt van de grond, is het van essentieel belang voor de vruchtbaarheid van de aarde:
- het is cruciaal voor de structuur van de grond, en daarmee voor de opname van lucht door de grond, en de doorlaatbaarheid ervan. Dit zorgt er weer voor dat de grond minder vatbaar is voor erosie.
- de grond houdt vocht beter vast
- de grond warmt makkelijker op
- het zorgt voor voedsel voor de in de grond levende microben, welke erg belangrijk zijn voor het ecosysteem in de grond. Micorben zorgen er bijvoorbeeld voor dat de in de grond aanwezige voedingsstoffen voor de planten beschikbaar worden gemaakt.
- humus houdt 2 tot 10 keer zoveel voedingsstoffen voor planten vast dan andere grondsoorten zoals klei of zand.
hoe zit het in de natuur
In Nederland leven 25 soorten regenwormen. regenwormen vormen ongeveer 50 % van alle biomassa in de bodem. In een hectare grond kunnen wel 10 miljoen regenwormen voorkomen, die bij elkaar zo’n 30.000 kilogram wegen. Jaarlijks produceren ze 60.000 kilo compost. Ze graven per dag zo’n 50 kilometer aan tunnels die op korte termijn 200.000 liter water kunnen opvangen en vervoeren.
de regenworm redt ons klimaat
Naast een graver is de worm ook een afvalverwerker. Hij consumeert de afbraak van organisch materiaal. Bladeren en en dode planten worden zo door de diertjes verwerkt, waarbij stikstofverbindingen voor andere planten vrijkomen. Dit bevordert de vruchtbaarheid van de bodem. Ook regenwormen zelf hebben profijt van een stikstofrijke bodem, zolang er ook voldoende koolstof in de bodem aanwezig is. Verder eten wormen letterlijk de bodem op.
wormen geven de bodem een goede structuur voor de planten
Het dode organische materiaal dat hier inzit, gebruikt de regenworm om voedingsstoffen uit te halen. De rest poepen ze weer uit. Regenwormenpoep bestaat voor 70 % uit humus. Dit is organische stof van gerecyclede mineralen uit de bodem, die door verwerking in het lichaam van de regenworm weer beschikbaar worden voor planten. Regenwormen zelf hebben ook voordeel van een humusrijke bodem. Ze komen er gemiddeld 7 keer zoveel voor als in een humusarme bodem. Humus van de regenworm bestaat, door een unieke slijmerige structuur, uit kleine bolletjes. Ze zorgen er voor dat de bodem een soort kruimelstructuur krijgt. Een dergelijke bodemstructuur is is het meest geschikt voor plantengroei. Tussen de kruimels bevinden zich grote poriën. In deze poriën wordt water en zuurstof vast gehouden . Een goede bodemstructuur bevordert ook een stabiele koolstofopslag, en daarmee de remming van klimaatverandering
wormshop
Nu je weet hoe de natuur omgaat met voedingsstoffen kun je ook je eigen wormenhotel bouwen. Download hier het stappenplan en verzamel alvast twee 10 liter emmers met deksels. Je kunt ze o.a. bij friet of koffiezaakjes krijgen, maar ze staan ook vaak langs de weg als het afval wordt opgehaald.
Compost-meester nodig?
Inspirerende les nodig? Over natuur/biodiversiteit, je schooltuin, water, landbouw, milieu, duurzaamheid, afval, circulaire economie en techniek verzorg ik gastlessen of workshops. Op maat voor jouw klas óf voor je collega’s. Zoek een les of project dat jou aanspreekt.
er zijn geen afbeeldingen gevonden
