Als ik een wormencompost-project op een school start zijn de kinderen snel te motiveren om voedsel voor de wormen in te gaan inzamelen. Zeker als de school een ‘Gezonde school voor de toekomst‘ is en er dagelijks veel fruit wordt uitgedeeld aan de kinderen. Dan zijn al die klokhuizen en bananen-schillen een tractatie voor de wormen en levert dit mooie compost op voor de moestuintjes. Op deze manier kweek ik bewustwording voor het concept: ‘Afval is grondstof“.

Gemiddeld produceert een Nederlander 138 kilo gft-afval per jaar. Kun jij hier iets mee? Jazeker horen we je zeggen, maar hoe?

de compostmeester

Waarom composteren?

Goede grond is de basis voor goede planten. Bovendien spoelen voedingsstoffen makkelijk weg uit de tuin als er niet genoeg organische meststoffen in zitten. Je kunt de grond dus gezonder maken door organische mest aan de grond toe te voegen. Een manier om dit te doen is het composteren van je groente en tuinafval ( G.F.T.) en dit later over je tuin te verspreiden. Let er wel op niet te veel compost te gebruiken omdat anders de grond te veel verzuurd. Je kunt dit evt. compenseren door er kalk aan toe te voegen. Zo wordt de grond minder zuur.

Verschillende manieren van composteren

Het doel van composteren is organisch materiaal aan de grond toe te voegen. Hier zijn verschillende manieren voor:

• Heet composteren
• Koud composteren
• Wormencompost
• Ongecomposteerd mulchen

warm composteren

Heet composteren is een snelle manier om te composteren waarbij de composthoop op warmt tot soms wel 70 graden. Je hebt hiervoor wel veel materiaal in een keer nodig. Het werkt alleen bij een hoop van minstens 1m3 en is daardoor alleen geschikt voor grotere tuinen of boerderijen. Je moet in een keer genoeg materiaal hebben om een hoop van die grootte te maken.

koud composteren

Koud composteren is meer geschikt voor kleinere tuinen. Je voegt beetje bij beetje tuin en keukenafval aan de hoop toe. De hoop hoeft niet om geschept te worden, wat bij heet composteren wel het geval is.

Bij beide manieren van composteren is een goede verdeling van kalkrijke bruine materialen en nitraatrijke groene  materialen heel belangrijk. Een gelijke verdeling van koolstofrijke en nitraatrijke materialen zorgt voor een goede compostering. Bij te veel koolstofrijke materialen loop je het risico dat de compostering gaat rotten. Bruine materialen zijn rijk aan vezels zoals papier, stro en bladeren, of volwassen planten zoals gras en brandnetels. Die laatste kunnen echter alleen bij heet composteren gebruikt worden omdat de zaden anders overleven  en later samen met het compost over de tuin verspreidt worden. Groen afval zijn zachte materialen zoals keukenafval, groen snoeiafval en jonge planten.

composteren met wormen

Wormencompost vergt wat meer aandacht, maar is de enige vorm van composteren die alleen groene materialen nodig heeft. Er kan per dag maar een kleine hoeveelheid nieuw materiaal toegevoegd worden om de wormen niet te overvoeden. Het voordeel is dat het weinig ruimte in beslag neemt en daardoor ideaal is voor de stad.

ongecomposteerd mulchen

Mulchen met ongecomposteerde materialen ten slotte vergt het minste werk, maar is vooral geschikt voor een tuin met overblijvende groente en fruitplanten. Hierbij leg je de groene en bruine materialen direct op de grond waar ze langzaam door de wormen in de grond gebracht worden. Deze mulch is echter ook populair bij slakken  waardoor het minder geschikt is voor een tuin met jonge planten die snel door slakken aangetast worden.

Composteren met wormen is de oplossing. Je laat zien dat iedereen door middel van composteren met wormen het  Groente, Fruit en Tuin afval kan omzetten in vruchtbare grond voor planten en verschillende soorten groenten en kruiden. Ideaal als duurzaam project waarmee jij de wereld een stuk duurzamer kunt maken.

Word jij hotel-mede-eigenaar?

Steeds meer steden besluiten om samen hun gft-afval te composteren in een wormenhotel. De wormen eten dit groene afval op en zetten het om in zeer gezonde en vruchtbare compost, die je dan weer kunnen gebruiken in de tuin.

Waarom zou je een wormen hotel willen hebben?
Omdat het gewoon ontzettend leuk is om te doen en om te zien hoe je van je afval weer voedsel voor de planten kunt maken.

een buurt-initiatief beginnen rondom circulariteit waarbij we voedselkringlopen willen sluiten. 

Het wormenhotel is een van de natuurlijke systemen die de stad heeft en een einde maakt aan het weggooien van voedselresten. Bewoners zien in het hotel dat hun afval voedsel is voor wormen die er binnen een half jaar weer compost voor eigen gebruik teruggeven.Onder de bak sijpelt water uit het wormenhotel in een lade. Als je dat water tien keer verdunt heb je ook nog eens zelfgemaakte pokon voor je planten thuis en op het balkon of in de moestuin. Wormenthee bestaat uit het vocht dat uit het keukenafval vrijkomt en wormen-urine. Het zit vol enzymen, bacteriën en voedingsstoffen.

food print en klimaat actie

Keuken- en tuinafval plaatselijk verwerken, heeft voordelen: Het scheelt kilometers vervoer en CO2 uitstoot en kan een sterkere grondverbeteraar opleveren. De wormen hebben een mooi leven. Voor vogels hoeven ze niet te vrezen; ze leven in het wormenhotel en worden dagelijks gevoerd door de bewoners. Als je de wormen niet overvoert, hebben ze het keukenafval weggewerkt voor het gaat stinken, daardoor kun je het overal doen, in je achtertuin en zelfs op het balkon. De wormen maken van het keuken-afval vermicompost (droge compost). Wormencompost is veel rijker aan voedingsstoffen dan het eindproduct van de grote composteer-bedrijven. Om hoogwaardige compost te maken, moet je hoogwaardige grondstoffen gebruiken. Een GFT bak wordt maar een keer in de twee weken geleegd. Je moet keukenafval ophalen voordat het gaat rotten.

compost brengt geld op

De lokale initiatieven van de meer dan 150 wormenhotels in Amsterdam zijn een tussen-variant van zelf een composthoop maken in de tuin en het laten ophalen en naar een grote inrichting brengen. Je hebt mensen nodig die het managen en er tijd en energie in steken. Dat is allemaal op vrijwillige basis, want commercieel is het niet te doen. Compost brengt geld op, maar je kunt er alleen van leven als je het op grote schaal gaat doen.

waarom composteren?

Goede grond is de basis voor goede planten, in je tuin, maar zeker ook op het balkon. Je hebt op een balkon vaak kleine bakken met weinig grond. Bovendien spoelen voedingsstoffen makkelijk weg uit deze bakken. Hoewel het organisch materiaal maar een klein deel uitmaakt van de grond, is het van essentieel belang voor de vruchtbaarheid van de aarde:

• het is cruciaal voor de structuur van de grond, en daarmee voor de opname van lucht door de grond, en de doorlaatbaarheid ervan. Dit zorgt er weer voor dat de grond minder vatbaar is voor erosie.
• de grond houdt vocht beter vast ( klimaatadaptief ->Waterklaar)
• de grond warmt makkelijker op
• het zorgt voor voedsel voor de in de grond levende microben, welke erg belangrijk zijn voor het ecosysteem in de grond. Micorben zorgen er bijvoorbeeld voor dat de in de grond aanwezige voedingsstoffen voor de planten beschikbaar worden gemaakt.
• humus houdt 2 tot 10 keer zoveel voedingsstoffen voor planten vast dan andere grondsoorten zoals klei of zand.

hoe zit het in de natuur

In Nederland leven 25 soorten regenwormen. regenwormen vormen ongeveer 50 % van alle biomassa in de bodem. In een hectare grond kunnen wel 10 miljoen regenwormen voorkomen, die bij elkaar zo’n 30.000 kilogram wegen. Jaarlijks produceren ze 60.000 kilo compost. Ze graven per dag zo’n 50 kilometer aan tunnels die op korte termijn 200.000 liter water kunnen opvangen en vervoeren.

de regenworm redt ons klimaat

Naast een graver is de worm ook een afvalverwerker. Hij consumeert de afbraak van organisch materiaal. Bladeren en en dode planten worden zo door de diertjes verwerkt, waarbij stikstofverbindingen voor andere planten vrijkomen. Dit bevordert de vruchtbaarheid van de bodem. Ook regenwormen zelf hebben profijt van een stikstofrijke bodem, zolang er ook voldoende koolstof in de bodem aanwezig is. Verder eten wormen letterlijk de bodem op.

wormen geven de bodem een goede structuur voor de planten

Het dode organische materiaal dat hier inzit, gebruikt de regenworm om voedingsstoffen uit te halen. De rest poepen ze weer uit. Regenwormenpoep bestaat voor 70 % uit humus. Dit is organische stof van gerecyclede mineralen uit de bodem, die door verwerking in het lichaam van de regenworm weer beschikbaar worden voor planten. Regenwormen zelf hebben ook voordeel van een humusrijke bodem. Ze komen er gemiddeld 7 keer zoveel voor als in een humusarme bodem. Humus van de regenworm bestaat, door een unieke slijmerige structuur, uit kleine bolletjes. Ze zorgen er voor dat de bodem een soort kruimelstructuur krijgt. Een dergelijke bodemstructuur is is het meest geschikt voor plantengroei. Tussen de kruimels bevinden zich grote poriën. In deze poriën wordt water en zuurstof vast gehouden . Een goede bodemstructuur bevordert ook een stabiele koolstofopslag, en daarmee de remming van klimaatverandering

Oogstdag 
Tijdens het oogsten van de compost en de wormenthee stoppen veel nieuwe gezichten uit de buurt. Zij willen graag meer weten over het composteren in de buurt. Dit is de plek om draagvlak te vergroten voor afvalreductie en CO2 besparing in de wijk.  Een wormhotel gaat verder dan composteren met wormen alleen.

Innoveer je wijk
Het hogere doel van mijn rol als Klimaat Burgemeester in Sittard-Geleen is om de gemeenschap samen te brengen en de buurt te innoveren op het gebied van voedselproductie, afvalreductie en duurzame energie voorziening en klimaatbestendige inrichting. Samen aan een groene wijk te werken en om het bewustzijn te vergroten.