Home > Hoe goed is een Groen-Blauw schoolplein?

Hoe goed is een Groen-Blauw schoolplein?

22 december 2024

De aantrekkingskracht van Groen-Blauwe schoolpleinen is groot. En terecht; een Groen-Blauw schoolplein is goed voor kinderen en voor de buurt. Zeker in de huidige tijd, waarin de zwaarlijvigheid onder kinderen toeneemt en veel kinderen kampen met gedragsproblemen zoals ADHD en Autisme. Daarnaast moeten er oplossingen worden gevonden voor milieuthema’s zoals klimaat klimaatverandering, hoge temperatuur in de stad (hitte eiland-effect) , wateroverlast en CO2 en fijnstof in de lucht. Het welzijn groeit dat groen de gezondheid en het welzijn van jong en oud kan verbeteren . Bovendien kan een groene omgeving helpen om de kwaliteit van de stad duurzaam te verhogen.

Ik als Groene Docent zet mij in om elk kind in de basisschooltijd toegang te geven tot een schooltuin samen met de Gemeente Maasgouw. Zelf zaaien, verzorgen en oogsten van groente, fruit en bloemen. In de schooltuin komen kinderen samen met de natuur tot bloei. Schooltuinieren legt de basis voor een gezonde smaak, een duurzame toekomst en laat kinderen hun natuurtalent ontwikkelen. En de schooltuin kan onderdeel zijn van de schoolomgeving. Zo maak je het schooltuinwerk laagdrempelig.

Van grijs naar groen

Groen-Blauwe schoolpleinen kunnen een oplossing vormen voor problemen zoals het gebrek aan beweging bij kinderen en concentratieproblemen. Niet alleen de kinderen , ook het team van de school heeft er plezier van. Verder blijkt dat ouders eerder kiezen voor een school met een groen schoolplein dan een met een grijs schoolplein. En over het algemeen ervaart de buurt ook minder overlast van het gebruik van een groen plein in de naschoolse uren.

Het Groen-Blauwe schoolplein en de buurt vormen een fantastisch buitenlokaal! Voor natuurlessen, maar ook om vakken als taal, rekenen, geschiedenis en techniek **contextrijk** en **geïntegreerd** aan te bieden, met meer **ruimte voor beweging**. Dat is niet alleen heel leuk, het is ook gezond en goed voor de ontwikkeling van de leerlingen.

Denk verder dan het gebouw!

…Op deze plaatsen. “school” genaamd. bestaat een scherpe tweedeling tussen enerzijds de energie die wordt geinvesteerd in het scheppen van een stimulerende leeromgeving binnen het gebouw en anderzijds de desinteresse als het gaat om de buitenruimte. Dat heeft alles te maken met onze visie op die buitenruimte. Dat is de plek waar de kinderen ‘alleen maar spelen”.

Ga samen het de kinderen aan de slag om klimaatverandering aan te pakken door je schoolplein te vergroenen en water vast te houden.

Buitenruimte is vaak een sluitpost in de begroting

Bij de bouw van nieuwe (brede-) scholen richt men zich doorgaans alleen op het gebouw. Schoolpleinen vormen veelal de sluitpost van de bouwkosten. Er wordt niet of nauwelijks over nagedacht en vaak eindigt het met een genormeerd aantal vierkante meters stoeptegels. Dat is heel jammer, want een groenere en speelse buitenruimte, met natuurlijke materialen , biedt veel mogelijkheden, niet alleen om te spelen, maar ook voor educatie. Voor brede scholen is dat een belangrijke uitdaging.

Stop de verstening

Steeds meer Nederlanders maken hun tuin groener. Dat betekent dat veel mensen tegels en grind eruit halen en planten en bloemen erin plaatsen. Dat is goed voor de natuur, want daardoor komen er vlinders, bijen en vogels op af. Niet alleen tuinen worden aangepakt, ook op veel scholen is er aandacht voor !

**aandachtspunt 1: De basis van een goede groene structuur:** Ontdekt hoe je een schoolplein ontwerpt dat zowel **ruimte biedt aan kinderen als aan de natuur**.

Kinderen verblijven langer in en rond de brede school.

Door de uitbreiding van de voorschoolse, tussenschoolse, naschoolse en buitenschoolse opvang en de ontwikkeling van het dag arrangement, verblijven steeds meer kinderen een paar dagen van de week een langere tijd in en rond het schoolgebouw. Om kinderen ook de gelegenheid te geven tot bewegen is een (natuurlijke) buitenspeelruimte met voldoende en gevarieerde bewegingsuitdagingen van groot belang. Naast de zorg over de kwaliteit van het binnenklimaat, dient er ook zorg te zijn over het buitenklimaat, vooral bij een grote multifunctionele accommodatie.

**aandachtspunt 2: educatieve waarde van de schoolomgeving en de buurt.** Als “Groene Docent” maak ik gebruik van de groene schoolomgeving en zorg ik iedere keer weer voor een unieke natuurervaring. Een groen schoolomgeving vervult een educatieve waarde binnen het Curriculum ( Curriculum, Campus, Community)

Kinderen in contact met de natuur

Kinderen komen steeds minder in contact met de natuur. Dat heeft allerlei oorzaken zoals concurrerende activiteiten (digitaal!) maar ook angsten voor risico’s van ouders. In een natuurlijke buitenruimte kunnen kinderen zelf op zoek gaan naar beestjes en naar allerlei materialen. Met een natuurrijke buitenruimte kun je eindeloos veel werkvormen doen voor de biologielessen en voor Natuur- en Duurzaamheidslessen. Maar een natuurrijke buitenruimte biedt ook talloze mogelijkheden voor taalonderwijs, rekenen- wiskunde en kunstzinnige activiteiten.

**aandachtspunt 3: Het geheim van een goed plein: het zijn de kleine dingen die het doen!** Welke toepassingen geven de grootste speelwaarde?

voor alle kinderen een plek

Een betegeld schoolplein wordt vaak ingenomen door wild voetballende jongens. Dit drijft de andere kinderen naar de hoeken en randen van het plein. Door verschillende zones te creeren voor verschillende activiteiten – waaronder plekken om te zitten, kletsen en rustig spel-ontstaan voor iedere groep eigen ruimten en worden de “rechten” op ruimte eerlijk verdeeld. Dat kan door het aanbrengen van variatie in begroeiing, bestrating, hoogteverschillen en bebouwing. Ervaringen in binnen- en buitenland laten zien dat ere hiervoor minder agressie is. Groen in de omgeving heeft sowieso een ontspannen werking.

**Aandachtspunt 4: Veiligheid op het schoolplein:** Wat is risicovol spel, welke keuringen en normen zijn er, welke giftige beplanting moet ik vermijden.

De baten van een groen speelplein

Door kinderen te betrekken bij het ontwerp, de aanleg en het beheer van de buitenruimte, leren ze mee te denken over hun eigen omgeving. Het bewordert burgerschapsvorming wanneer de speelruimte meer “van hen zelf” wordt. Door ook ouders en de buurt erbij te betrekken, versterkt het de betrokkenheid van ouders bij de school en komt de relatie tussen school en buurt ten goede. Dat voorkomt tevens dat ouders en buurt al bij voorbaat zeggen dat de inrichting te veel risico ’s met zich meebrengt.

**aandachtspunt 5 : De natuur als klaslokaal.** Wat je leest vergeet je wat je doet vergeet je nooit meer!

Geen fantasie maar werkelijkheid

Ik pleit voor een groene buitenruimte met omgevallen bomen, waterpoelen, modder, takken en losliggend materiaal. Een ruimte waarin kinderen een hut kunnen bouwen en slootje springen in plaats van achter de TV en de computer te zitten. Dat is geen romantisch streven. Onderzoek laat zien dat een groene omgeving positieve effecten heeft op de kinderen.

**aandachtspunt 6: Het leren met je hoofd (denken), hart (voelen) en handen (willen) is de drie-eenheid van waaruit ik kijk en geef ik het onderwijs (in)richting**

Leerlingen leren te beschouwen alvorens te oordelen, **bewust te zijn van de leef – en belevingswereld** van de ander en eigen keuzes te maken. We doen dit vanuit respect voor (de wijsheid en de schoonheid van) de natuur en de wereld.

Allereerst het positieve effect op belangstelling voor en betrokkenheid bij de natuur. Voor het ontstaan daarvan is de basisschoolperiode belangrijk , de leeftijd tussen 6 en 12 jaar. Kinderen van nu hebben minder belangstelling voor de natuur voor de natuur dan 20 jaar geleden. Informele, speelse ervaringen in een groene omgeving zijn voor het ontstaan van betrokkenheid bij de natuur minstens zo belangrijk als gerichte educatie.
Het struinen in en het gebruiken van de natuur in de directe omgeving-vruchten en zaden, bloemen, hout etc.– draagt sterk bij aan de kennis van kinderen over planten en dieren
Het Engelse project” Learning through Landscapes” meldt dat er na het herinrichten van het schoolterrein minder agressie is doordat er meerplekken zijn voor kleine groepen kinderen met verschillende bewegingsbehoeften.
Contact met de natuur stimuleert de intellectuele ontwikkeling zoals onafhankelijk denken, het verzamelen van gegevens met behulp van zintuigen en flexibel denken . Het stimuleert tevens de taalontwikkeling. Door het leren in en aan de natuur voor diverse vakgebieden, verbeteren de leerresultaten ook in de breedte, met name doordat het leren als betekeninsvol wordt ervaren.
Mensen die creatief zijn in hun beroep of op kunstzinnig gebied, leggen een verband bij hun jeugdervaringen met natuur.
Leerlingen leren omgaan met risico’s en de ontwikkeling van hun motoriek wordt sterk gestimuleerd. Spelen in het groen heeft positieve gezondheidseffecten . Met name in Scandinavie is dit een argument om onder schooltijd veel buiten te zijn. In het groen heeft ook een ontspannen effect. Dat blijkt uit een onderzoek onder plattelandskinderen van 3 tot 5 jaar die spelen in een natuurlijke leefomgeving. Bij hen werd minder stress geconstateerd dan bij kinderen die spelen in een versteende omgeving.
Een natuurlijke omgeving versterkt de sociale relaties. Vertrouwde plekken in de omgeving om je met vriendjes te kunnen terugtrekken, spelen daarbij een belangrijke rol. Er is onderzoek gedaan onder kinderen van 7 tot 12 jaar die verhuisden van een “kale” naar een “groene” omgeving. Deze kinderen zijn gedurende langere tijd gevolgd. De natuurlijke elementen in hun nieuwe woonomgeving-met name bomen- leiden tot een betere concentraltie en had positieve gevolgen voor hun algemene cognitieve functioneren. Er is ook onderzoek gedaan bij kinderen in een omgeving waarin groen vrijwel afwezig is en een omgeving met veel groen. Gekeken is naar het effect op hun concentratievermogen, het beheersen van impulsen en het kunnen uitstellen van behoefte bevrediging. De kinderen in de groene omgeving scoorden daarbij veel beter. Dat gold zelfs al wanneer kinderen vanuit hun huis een goed uitzicht hadden op groen.
Er is ook onderzocht of kinderen met ADHD baat hebben bij natuur in hun leefomgeving. ADHD heeft negatieve gevolgen voor zelfbeeld, schoolprestaties en sociale relaties. De effecten van de gangbare symptoombehandeling-medicijnen als Ritalin en gedragstherapie- zijn niet groot en de medicijnen hebben bovendien ongewenste neveneffecten. Vanuit het vermoeden dat spelen in de natuur heilzaam kan zijn voor deze kinderen , zijn er verschillende onderzoeken gedaan. De resultaten bevestigen dat een dagelijkse portie groen een effectief middel kan zijn voor kinderen met extreme aandachtsproblemen, zonder daarbij andere middelen af te wijzen.
Een natuurlijke ( buiten)speelomgeving stimuleert kinderen tot meer gevarieerd en creatief speelgedrag dan een niet-natuurlijke ( binnen) speelomgeving. Spelen in de natuur is niet alleen gezond en stelt kinderen ook in staat om al vroeg de natuur te leren kennen en waarderen. Ook Nederlands onderzoek bevestigt wat ouders en opvoedsers al vermoeden.

**aandachtspunt 7: laat kinderen voedselkweken in de schoolomgeving**. Schooltuinieren is eenvoudig te realiseren en geeft de kinderen de vaardigheid om zelf voedsel te verbouwen. Dit zie ik als Groene Docent als een #Toekomstbehendig (-e) vaardigheid.

Als je deze gegevens overziet kan de conclusie niet anders zijn dat je kinderen ernstig tekort doet , als je hen geen mogelijkheden biedt tot intensieve natuur-ervaringen. Vanuit hun pedagogische verantwoordelijkheid kunnen scholen daaraan bijdragen door het inrichten van een groene buitenspeelruimte. Ook onderwijskundig biedt zo’n buitenruimte veel mogelijkheden.

**aandachtspunt 8**: Materialen en beplanting: Weet welke planten het het beste doen op een plein en welke materialen lang meegaan en hufterproof zijn.

Op weg naar een Groene Pedagogie

“Groene Pedagogiek”gaat over het (leren) leven met natuur als doel een natuurbetrokken bestaan. Een natuurbetrokken bestaan kan gestimuleerd worden als er geleefd wordt met de natuur en nagedacht wordt over het leven met de natuur. Natuur is daarin ook middel: de vormende waarde van natuurervaringen en hun betekenis voor het bestaan van kinderen.

**aandachtspunt 9:** de 50 dingen die je moet hebben gedaan voordat je 12 bent : Een boomhut bouwen, een modderbad nemen, bloemen in je haar vlechten… Buiten spelen is leuk én gezond! Wat houdt je tegen?
Zorg dat de kinderen hun geliefde dingen kunnen doen in de schoolomgeving of de buurt.

welke mogelijkheden zijn er per leeftijdsgroep?

0-4 jaar:

In deze leeftijdsgroep gaat het vooral om het ervaren van zintuigelijke waarnemingen: voelen, zien, horen, ruiken, proeven, ervaren van ruimte, kruipen en lopen en tasten, geuren, kleuren, het verschil tussen gras en zand.

Spelen in de natuur spreekt waarschijnlijk tot een ieders verbeelding. Het geeft kinderen elke dag de kans op natuurbeleving en biedt mogelijkheden voor natuureducatie. **Een groen schoolplein brengt creativiteit, rust, ontdekking en veelzijdige beweging samen**. Daarnaast draagt een groen schoolplein bij aan het behoud van soorten planten en dieren, **de biodiversiteit.**

5-8 jaar:

In deze leeftijd gaan kinderen meer op onderzoek en ontdekking uit. Op motorisch gebied wordt veel uitgeprobeerd. Klimmen , klauteren, ravotten, hutten bouwen, kuilen graven, slepen met takken, in een boom klimmen. Een natuurlijke omgeving biedt veel om te ontdekken.

Het geeft kinderen elke dag de kans op **natuurbeleving** en biedt mogelijkheden voor **natuureducatie**. **Een groen schoolplein brengt creativiteit, rust, ontdekking en veelzijdige beweging samen**. Daarnaast draagt een groen schoolplein bij aan het behoud van soorten planten en dieren, de biodiversiteit en het klimaat.

9-12 jaar

Naast het spelen kan de natuurlijke ruimte om de school ook worden benut voor Natuur en Milieueducatie. Met een goed lespakket kunnen kinderen zelf op onderzoek uit ; bladeren zoeken, op zoek gaan naar de naam van beestjes, onderzoek doen naar mieren, een vogelhuisje maken, nestkastjes plaatsen, de ontwikkeling van een bloemrijk grasveldje volgen etc. In een schooltuin kunnen kinderen zelf planten zaaien en zien opgroeien.

Een Gezond Schoolplein prikkelt de fantasie, stimuleert beweging en leert over het belang van de natuur. Tijdens én na schooltijd. Dit heeft een positief effect op het concentratievermogen en de leerprestaties.

Ouders

In een natuurlijke ruimte om schoolgebouw en kinderopvang kunnen ouders op gezette tijdens samenwerken aan de tuin en zo elkaar op een andere manier leren kennen.

Personeel

Het personeel kan ook dagelijks van de tuin genieten en de jaarlijke barbecue in de tuin houden. Met het oog op hun werk met kinderen kunnen ze vertrouwd worden met alles wat in de tuin groeit en bloeit en de mogelijkheden die dat biedt.

Studies laten zien dat een groene omgeving, in combinatie met goede coaching door leerkrachten, een positief effect kan hebben op de **leeropbrengsten van leerlingen in het cognitieve , affectieve en psychomotorische leerdomein.**

Buurt

Als de tuin open is voor de buurt en de buurt deze ook als hun tuin beschouwt, is er sociale controle en is er misschien ook wel een betrokken buurman die mee wil helpen in de schooltuin.

Bel Rudy ( De Groene Docent) op 06-10883184.
Ik kom langs bij jou op school, we bekijken samen de (subsidie) mogelijkheden en enthousiasmeren jouw collega’s. Vergroening kan heel simpel en hoeft geen hoge kostenpost te worden.