Menu

Gebruik de natuur als grondstof

Met deze titel als Onderzoek & Ontwerpopdracht (O&O) geven Amstelzwam & Zwamburg een impuls aan het duurzame curriculum van het Kaj Munk College in Hoofddorp. Leerlingen van het Technasium gaan verkennen hoe levende natuurlijke materialen ingezet kunnen worden voor het maken van een Biobased product. Biobased materialen zien veel ontwerpers als de grondstof van de toekomst.

31 december 2020

De leerlingen die dit vak volgen werken in projecten van zeven of acht weken aan oplossingen voor bestaande technische of technologische problemen, in opdracht van een echt bedrijf of instelling. … Elk project wordt voorafgegaan door een gerelateerde vaardigheidstraining of cursus.

Onderzoek & Ontwerpen (O&O)
Een beetje van hemzelf, en een beetje van de natuur. Eric Klarenbeek en levende schimmels maken samen de Mycelium chair. De natuur kan ook 3D printen, laat de Mycelium chair van Eric Klarenbeek zien. Een ​​nieuwe manier van printen met levende organismen te ontwikkelen. “Ons belangrijkste doel was om de machine en de natuur samen te brengen om een ​​nieuw materiaal te creëren dat kan worden gebruikt om elk product te maken”

technasium Kaj Munk

Met deze titel als Onderzoek & Ontwerpopdracht (O&O) geven Amstelzwam & Zwamburg een impuls aan het duurzame curriculum van het Kaj Munk College in Hoofddorp. Leerlingen van het Technasium gaan verkennen hoe levende natuurlijke materialen ingezet kunnen worden voor het maken van een Biobased product. Biobased materialen zien veel ontwerpers als de grondstof van de toekomst. De leerlingen groeien producten van mycelium, een schimmel die in een mal alle mogelijke vormen kan aannemen. voor Zwamburg maken de leerlingen een lampenkap en voor Amstelzwam een growkit als vaasmodel. Inmiddels hebben de leerlingen al een workshop: aanrecht agrariër gehad van een van de studenten Toegepaste Psychologie die stage loopt bij Amstelzwam. Nu is het het tijd voor het serieuzere werk.

een prototype van een vaasmodel voor een growkit waarbij de vaas sierlijk op tafel staat en de mogelijkheid in zich heeft om dagelijkse koffieprut toe te voegen aan de schimmelkolonie in de zwambox. Amstelzwam gelooft in dit ontwerp, omdat de growkit van Rotterzwam niet aantrekkelijk genoeg wordt gevonden door het grote publiek. Met deze innovatie kunnen meer mensen hun koffieprut ( of theeblaadjes) upcyclen tot oesterzwammen. Bovendien is het een mooi cadeau om te geven en zo creëren we samen meer impact.

Biobased

Biobased materialen zijn de laatste jaren aan een sterke opmars bezig. Niet gek, want ze zijn CO2 neutraal, passen perfect binnen een circulaire economie en hebben soms zelfs een positieve invloed op de effecten van de klimaatverandering. Ontwerpers vinden allerlei creatieve manieren om biobased materialen te gebruiken voor een grote variëteit aan projecten. Zo wordt bio- restafval, als dennennaalden of koffiedik, omgezet in andere grondstoffen, maar wordt er ook gebruik gemaakt van levend materiaal.

eerste levende uitvaartkist
De startup ‘Loop’ van studenten van de TU Delft heeft een levende doodskist ontwikkeld van mycelium. Deze Living Cocoon draagt bij aan efficiënte ‘compostering’ van het lichaam, ruimt giftige stoffen op en levert zo een verrijkte voedingsbodem voor (nieuwe) bomen en planten. Na uitgebreid onderzoek, onder andere samen met twee grote uitvaartcoöperaties CUVO (Den Haag) en De Laatste Eer (Delft), is deze nieuwe vorm van begraven klaar voor toepassing in de praktijk. Van de gelimiteerde eerste oplage van tien ’Living Cocoons’ is afgelopen week de eerste al begraven
The Growing Pavilion is een tijdelijke evenementenruimte op Dutch Design Week 2019, gebouwd met panelen die zijn gegroeid uit paddenstoelmycelium ondersteund op een houten frame. Ontworpen door decorontwerper en kunstenaar Pascal Leboucq in samenwerking met Erik Klarenbeek’s studio Krown Design, is het tijdelijke paviljoen volledig gemaakt van biobased materialen.

Growing Design

Deze nadruk op het levende natuurlijke materialen zien we terug op De Dutch Design Week 2019 (DDW19). Daarom is de tweede trend: Growing Design. met de natuurlijke grondstof Mycelium of te wel schimmeldraden van paddenstoelen. Zij gaan uit van organisch materiaal als bouwmateriaal van de toekomst. Dit jaar staat op dezelfde plek de Growing Pavilion. Dit bouwwerk is 100% organisch, volledig gebouwd uit biobased materialen met een belangrijke rol voor het groeiende mycelium. Het iconische bouwwerk is een experiment voor toekomstige ontwikkelingen.

Tom Veeger vult dit idee aan met een paviljoen, volledig opgebouwd uit mycelium. Door het opschalen van diverse materiaalonderzoeken hoopt hij door de toepassing in een echt bouwwerk, nieuwe kennis te krijgen over de mogelijkheden van dit materiaal. Hij verpakt het mycelium tussen twee vellen van transparante folie. Zo is het aan de ene kant beschermt tegen vocht en is het mogelijk het mycelium vacuüm te verpakken. Door het vacuüm verpakken ontstaat er een nog steviger materiaal, geschikt om mee te bouwen, zelfs zonder een extra draagconstructie.

levende architectuur

Groeiend materiaal is de toekomst. Dat vindt ontwerper Bob Hendrikx ook. Hij voorziet een toekomst waarin wij allemaal wonen in een huis van mycelium. Onze huidige manier van bouwen moet drastisch veranderen om de huidige problemen te verhelpen. Hendrikx vindt de oplossing daarvan in de natuur en de kracht van de groeiende planten. Niet alleen heeft het mycelium een grote draagkracht, het is ook een belangrijk onderdeel van het natuurlijk ecosysteem. Meer dan 92% van alle planten haalt voedingstoffen uit mycelium. Daarnaast is het een soort ‘natuurlijk internet’ wat alle levende organismen met elkaar verbindt. In de toekomstvisie van Hendrikx komen mens en natuur bij elkaar in levende architectuur door het gebruik van mycelium. De bewoner moet zijn woning onderhouden en blijven voeden om zo de levensduur te verlengen. De mens wordt weer onderdeel van het natuurlijk ecosysteem.

het substraat wordt gevormd door: borstel, hennep, water, en mycelium

Mycelium als groeiend materiaal


De eerste kant van deze trend is het gebruik van groeiende materialen. Daarbij is een van de opvallendste materialen mycelium. Het mycelium, of in het Nederlands ook wel zwamvlok genoemd, is het netwerk van alle draden van een schimmel. Nadat de schimmel zelf inactief gemaakt is, blijft er een fijnmazig netwerk over. Een beetje vies op het eerste gezicht, maar toch kent de toepassing van Mycelium vele mogelijkheden. Het is ontzettend licht maar tegelijkertijd heel sterk. Dit maakt het erg geschikt voor toepassing als bouwmateriaal.

Een netwerk van schimmeldraden

Mycelium is een netwerk van schimmeldraden, een levend organisme dat zich voedt en groeit. Voor het produceren van een product wordt een mal gevuld met mycelium en lokale grondstoffen, zoals landbouwafval. De schimmeldraden eten van het afval, groeien en vullen zo uiteindelijk de volledige mal. ‘Dat gaat in een rap tempo, al na een dag of 4-5 is de substantie wit geworden in plaats van bruin en wordt dan kleverig, een beetje zoals deeg.’ Het resultaat is een stevig product. Iets minder sterk dan hout maar sterker dan piepschuim, misschien wel het best te vergelijken met kurk. Aan het eind van de levenscyclus van het product dient het weer als compost voor de natuur. Het is zelfs thuiscomposteerbaar Dat kan dus gewoon in je eigen tuin verwerkt worden als meststof.

De producten groeien zichzelf

Samen met Eric en Arthur runt Jan vanuit Hedel het bedrijf Krown Design. ‘Eigenlijk maken we niks, de producten groeien zichzelf.’ Toen Jan – duurzame verpakkingsadviseur – het Amerikaanse bedrijf Ecovative ontdekte, dat verpakkingen maakt van mycelium nam hij direct contact op. Hij verkreeg de licentie om de methode in Europa uit te rollen en kwam in contact met kunstenaar Eric Klarenbeek, maker van de beroemde Myceliumchair. Ze besloten samen op te trekken en veroveren nu de wereld met schimmels. Dat doen ze op het gebied van verpakkingen, zo zijn ze nu bezig met een opdracht voor een wijnboer om verpakkingen te maken van wijnafval. Maar de ondernemers zetten ook stappen in de bouwsector

mycelium in de bouw

‘Ook daar is mycelium een hele interessante grondstof, het isoleert goed, werkt brandvertragend en je kunt er alles mee maken’, aldus Jan. In combinatie met een duurzame coating is het ook nog eens bestendig tegen allerlei weersinvloeden. Op dit moment werkt Krown Design aan een vogelkijkhut voor de provincie Noord-Holland, gemaakt met mycelium in combinatie met de de stengels van een gewas uit de desbetreffende provincie. De stengels worden normaal gesproken weggegooid en nu gebruikt als grondstof voor de kijkhut.

Milaan Design Week & Grow It Yourself


Begin 2019 stond Krown Design op de Milaan Design Week, op uitnodiging van een architect uit Turijn. Het verzoek was een sculptuur van mycelium van 4 meter hoog en dan maar liefst 60 stuks. De grootste opdracht van het jaar. De bogen werden, samen met poefjes en bankjes van mycelium, gemaakt in de Krown fabriek in Hedel en naar de botanische tuin in Milaan vervoerd. Daar dient de sculptuur straks weer als voedingsbodem voor een nieuwe cyclus.

carlo ratti associati heeft een reeks architecturale constructies van paddenstoelen onthuld, die is gepresenteerd als onderdeel van milan design week 2019. de installatie, genaamd ‘the circular garden‘, is de afgelopen zes weken gekweekt – en zal worden teruggegeven aan de bodem aan het einde van de maand. elk van de vier structuren is samengesteld uit een reeks bogen, die samen een kilometer mycelium omvatten. het project experimenteert met duurzame structuren die organisch kunnen groeien en vervolgens volledig circulair kunnen terugkeren naar de natuur.

Waar begin je mee?

Dat is de belangrijkste vraag. Begin met jezelf af te vragen of je wel paddenstoelen wilt telen. Uit enthousiasme kun je wel iets opstarten, maar dan blijkt dat je toch enig geduld moet hebben. Je moet kunnen wachten op het eindresultaat. Dat duurt namelijk wel even. Bij het paddenstoelen telen het net als bij groente kweken in een moestuin. Wat je zaait, zul je na enige tijd oogsten. Alleen bij paddenstoelen zier je niet direct of je ook een oogst zult krijgen. Dat ligt aan een aantal factoren, zoals bijvoorbeeld de dikte van de houtmassa of het substraat waar je mee werkt. Je moet het dus echt willen en veel geduld hebben. Daarnaast moet je gestructureerd en hygiënisch kunnen werken.

welke soorten wil je kweken?

Er zijn verschillende soorten eetbare paddenstoelen verkrijgbaar die je zelf kunt kweken. Ik beperk me tot de enkele soorten waarvan het kweken niet moeilijk en niet al te veel moeite kost, te weten: de grijze oesterzwam, de shiitake en de koningsoesterzwam.

Ook bij het Technolab in Leiden kweken ze oesterzwammen op koffieprut en hebben ze Leiderzwam opgezet.

Wat heb je nodig ?

De eerste keer dat ik zelf paddenstoelen ging kweken , deed ik dit op een substraatpakket. Substraat is een verzamelnaam voor samengestelde voedingsbodems waar alle benodigdheden in zitten om paddenstoelen te telen. Substraat kan bestaan uit beukenzaagsel, stro, compost met paardenmest of houtsnippers. Meestal wordt er aan substraat extra zetmeel toegevoegd in de vorm van meel of graankorrels. Dit verhoogt de opbrengst aan paddenstoelen per kilo substraat. Mijn volgende stap was het kweken was het kweken van paddenstoelen op hout. Over zowel het kweken in een growkit als van eetbaar hout heb ik blogs geschreven. Maar om producten te maken van mycelium is ook nieuw voor mij. We gaan jullie op de hoogte houden van de resultaten van de leerlingen van het Kaj Munk College.

hier ben ik mijn eigen oesterzwammen kwekerij in mijn eigen tuin aan het maken

Wordt toekomstbehendig en kom in actie

Als je aanrechtagrariër wilt worden of een paddenstoelenkwekerij wilt gaan opzetten is dit het moment om naar mijn webshop te gaan. Als dit je eerste keer is dat je met oesterzwammen gaat werken kun je het beste beginnen met een zwambox te bestellen of een workshop aan te vragen bij mij thuis of op locatie met een groep mensen. Dan krijg je het kweken in de vingers en kun je routine opbouwen. Voor het opzetten van een paddenstoelenkwekerij kun je mij ook vragen om een workshop op locatie te gaan geven waarbij je alle materialen ontvangt en alle tools om zelf verder te kunnen kweken.

er zijn geen afbeeldingen gevonden

[ctablokje4]


< Terug naar blogs
Deel dit artikel

Ook enthousiast over een Groene School?

Neem contact met me op! Dan kijken we waar je wensen & grenzen liggen. De mogelijkheden zijn eindeloos – ik help je te kiezen.