Home > Alles begint met een gezonde bodem

Alles begint met een gezonde bodem

Composteren gaat uit van het idee dat afval niet bestaat. Alles is door de natuur recyclebaar. Bovendien gaan veel belangrijke stoffen (zoals fosfaat) verloren als we groente en fruit-afval zomaar op de gewone afvalberg gooien. Tijdens het composteren zetten miljarden bacteriën en schimmels ons keukenafval om in voeding. Voeding voor de grond in de moestuin.

29 januari 2025

Echte bodems zijn actief, levend, in beweging! Overal bodemdiertjes, bezig met interessante dingen. Tuiniers hebben jaren lang giftige chemicalieen op hun bodems gegoten, zonder in te zien dat die chemicalieen schadelijk zijn voor alles wat een bodem gezond maakt. Het gebruik van gifstoffen, in welke mate dan ook, creeert een habitat voor de ‘maffia’ van de bodem, een stedelijk oorlogsgebied. Dit gebeurt doordat de flora en fauna die normaliter met de slechteriken concurreren en deze onder de duim houden, gedood worden. Recent onderzoek wijst duidelijk uit dat giftige chemicalien de waterkwaliteit, de bodemgezondheid en de voedingswaarde van ons voedsel vernietigen door het – uiteindelijke- verlies van de nuttige organismen in de bodem. Als het giftige spul maar een keer was aangebracht , dan was de huidige slechte situatie niet ontstaan. Maar er zijn die eerste keer al duizenden organismen die nuttig zijn voor de planten gedood.

De dode grond onder stedelijke gazons is zo saai. Vaak is er geen leven te bekennen en dat heeft veel impact op de biodiversiteit van de stad. De bodem zou eingelijk helemaal niet saai moeten zijn, maar stedelijke gebieden staan gelijk aan dode grond. Het komt er op neer dat je urenlang door de microscoop staart naar… niets dan inerte deeltjes.

Het organisch materiaal voedt het bodemleven. Het bodemvoedselweb is een gekrioel van organismen die eten en gegeten worden. Hierbij maken de organismen voedingsstoffen vrij en opneembaar voor plantenwortels en er is een levendige uitwisseling tussen de wortels en allerlei soorten schimmels en bacterien. Organische stof is ook belangrijk voor het vasthouden van regenwater en het binden van voedingsstoffen.

Als je zelf kookt, een tuin hebt of kamerplanten, dan heb je restjes. Restjes organisch materiaal, namelijk groente- fruit en tuinafval. Vaak verdwijnen ze met het restafval naar de vuilverbranding. Heel jammer. Met jouw restjes kun je bijdragen aan levende grond en daarmee aan gezonde planten. Is het niet in jouw tuin, dan toch ergens in je omgeving. Eerst moeten die restjes worden omgetoverd in iets anders: compost.

Composteren is een kringloop sluiten, zeker als je een eigen (moes)tuin hebt. Overal om ons heen verdwijnt voeding uit de bodem, ook al is dat niet direct zichtbaar: gras wordt gemaaid, bloemen geplukt en bomen gesnoeid, dieren eten planten en dat doen wij ook. Al die planten hebben voedingsstoffen uit de bodem gebruikt om te groeien. Als er nooit iets wordt aangevuld ontstaat er een tekort. Daar komt jouw GFT afval in beeld.

*Humus en compost zijn het echte goud van onze wereld. De grondstof voor vruchtbare grond, namelijk dood organisch materiaal, is ruim voorradig, je hoeft het alleen maar in te zamelen*

Zomaar rondstrooien in tuin of plantsoen is niet zo’n goed idee. Het moet eerst verteren. Dit wordt gedaan door kleine dieren, zoals pissebedden, springstaartjes en compostwormen, en door allerlei soorten micro-organismen die alleen met een microscoop zichtbaar zijn. Het is een bont gezelschap dat samen jouw restjes verwerkt.

Bokashi toevoegen aan een makkelijke moestuin is een goed idee. Je geeft de aarde veel leven terug vanuit de gedachte van bokashi !

Composteren is het organiseren van het verteringsproces. Ik kan er uren over praten en je alle details vertellen, maar de basis is eenvoudig. We noemen die Koud composteren.

Hoe doe je dat ?

Er zijn twee componenten: groene en bruine materialen. Groene materialen zijn vochtig, bevatten voedingsstoffen en zijn makkelijk afbreekbaar. Bruine zijn droog, voedselarm en zorgen voor lucht, vezels en structuur.
Verklein de materialen tot stukjes van max. Hand-lengte en pink-dikte.
Meng groen en bruin of maak laagjes. Tenminste net zoveel bruin als groen, maar liever iets meer bruin.
Zorg dat het bruine materiaal vochtig is, niet nat.
Schep af en toe om: de organismen die voor je werken hebben voeding, lucht en vocht nodig

Fermenteren of bokashi, een handig systeem voor in huis. Al je keukenresten kunnen in de bokashi-emmer Fermenteren van je organische keukenresten is een vorm van voorverteren. Het is hetzelfde proces als waarbij witte kool wordt omgezet in zuurkool. Fermenteren is een proces zonder zuurstof, een anaeroob proces, met vooral gisten en bacterien die het werk doen. Hierbij worden de celwanden van het plantaardig materiaal aangetast, waardoor het makkelijker te verteren wordt. Anaerobe gisten en bacterien zetten het plantenmateriaalom in zuren, daardoor is gefermenteerd materiaal zuur.

Houd het proces een beetje in de gaten. Misschien moet er eens wat water bij of is het tijd om om te scheppen. Het is leuk om te zien hoe het krioelt van het leven en hoe restjes langzaam een mooie nieuwe mix worden. Kinderen vinden dat fascinerend.

Een goede mix van groene en bruine materialen zorgt er voor dat er genoeg voeding en vocht is voor de schimmels en bacterien , dat er genoeg structuur is om de hoop luchtig te houden en om zuurstof door te laten stromen. gevarieerde ingredienten zorgen voor gevarieerde voedingsstoffen, zoals stikstof, fosfor, koolstof en kalium.

Voor tuiniers gaat het erom dat de resten worden omgezet in bruikbare voeding voor het bodemleven en de planten. Of voor andere doelen , zoals ondersteuning van planten of nestgelegenheid voor kleinen dieren. Het gaat dan om een kringlooptuin vorm te geven waarin zoveel mogelijk hergebruik plaats vindt

Een goede composthoop ruikt niet, of het ruikt naar bosgrond. Als het stinkt is het meestal te nat. Gebeurt er niets, dan is het te droog. Afhankelijk van de omvang van je composthoop en hoe vaak je hem om zet duurt het 6 tot 18 maanden jaar voor je bruikbare compost hebt die donkerbruin en kruimelig is.

groen

groente- en fruitresten
koffiedik en theebladeren
plantenresten
grasmaaisel
mest van planteneters
hooi
heg snoeisel met blad

bruin

schors
herfstbladeren
stro
zaagsel
takjes
houtsnippers

Scholen in Midden Limburg krijgen compostlessen; It takes a child to raise a village! Een wormenhotel is een gesloten systeem. Je stopt er compostwormen in die niet meer weg kunnen . Alle materiaal wordt door hen opgegeten en weer uitgepoept, net zolang tot jij tevreden bent met het resultaat, en de oogst. Alles passeert zeer waarschijnlijk meerdere keren hun darmkanaal . Het resultaat is daarom mest.

Niet op de composthoop

gekookt eten
brood
kaaskorsten
koffiepads
theezakjes (nylon)
oud vet
kattenbakkorrels
hondenpoep
stofzuigerzak
as
wortelonkruid
zaden
grond

Wat doe je met de compost?

Onrijpe compost, waar je nog wat grove stukjes in ziet, kun je in het najaar op de bodem leggen als mulch (afdekking). Rijpe, kruimelige compost breng je in het voorjaar op de tuin. Een laagje van een centimeter is een goede basis. Na drie weken kun je erin zaaien. Met eigen compost breng je ook veel organismen in je tuinbodem. Daarmee wordt het bodemleven aangevuld en diverser.

Natuurlijk zijn ook hier ontelbare micro-organismen actief, maar van de zichtbare macro-organismen alleen de compostworm. Feitelijk is het intensieve dierenhouderij. Een wormenhotel heeft je aandacht en regelmatige zorg nodig. Net als de composthoop geurt een goed werkend wormenhotel niet.

Hoeveel ruimte heb je nodig?

De omvang van een composthoop hangt samen met de hoeveelheid GFT die je hebt. Heb je een kleine tuin? Dan is een compostvat handig en compact. Je werkt volgens dezelfde regels als de composthoop. Heb je een kleine tuin en goede buren? Overweeg dan samen een composthoop op te zetten. Is je tuin groter dan 300 vierkante meter? Maak dan een composthoop met twee of meer vakken van ongeveer een kubieke meter. Eerst vul je de ene en daarna de andere. Zo is er voldoende rijpingstijd per hoop.Heb je geen eigen tuin speur dan eens naar een buurttuin waar gecomposteerd wordt. Waarschijnlijk zijn ze blij met je bijdrage en jij weet dan dat je bijdraagt aan de kringloop in jouw buurt. Misschien wil je er wel mee tuinieren. Je ziet, het is niet moeilijk om er zelf mee te beginnen.

Met een composthoop verwerk je tuin- en keukenafval tot vruchtbare grond. Zoek een plekje op je erf voor deze compostbak in 3 delen, met verwijderbare voorkant. Zo heb je plaats voor het verzamelen van materiaal, kun je het eenvoudig omzetten en sla je de bruikbare compost op, tot je het in de tuin kunt verspreiden. Voor het maken van deze driedelige compostbak heb je niet echt twee rechterhanden nodig, een beetje handigheid is genoeg.