De leerlingen die dit vak volgen werken in projecten van zeven of acht weken aan oplossingen voor bestaande technische of technologische problemen, in opdracht van een echt bedrijf of instelling. … Elk project wordt voorafgegaan door een gerelateerde vaardigheidstraining of cursus.

Onderzoek & Ontwerpen (O&O)

technasium Kaj Munk

Met deze titel als Onderzoek & Ontwerpopdracht (O&O) geven Amstelzwam & Zwamburg een impuls aan het duurzame curriculum van het Kaj Munk College in Hoofddorp. Leerlingen van het Technasium gaan verkennen hoe levende natuurlijke materialen ingezet kunnen worden voor het maken van een Biobased product. Biobased materialen zien veel ontwerpers als de grondstof van de toekomst. De leerlingen groeien producten van mycelium, een schimmel die in een mal alle mogelijke vormen kan aannemen. voor Zwamburg maken de leerlingen een lampenkap en voor Amstelzwam een growkit als vaasmodel. Inmiddels hebben de leerlingen al een workshop: aanrecht agrariër gehad van een van de studenten Toegepaste Psychologie die stage loopt bij Amstelzwam. Nu is het het tijd voor het serieuzere werk.

Biobased

Biobased materialen zijn de laatste jaren aan een sterke opmars bezig. Niet gek, want ze zijn CO2 neutraal, passen perfect binnen een circulaire economie en hebben soms zelfs een positieve invloed op de effecten van de klimaatverandering. Ontwerpers vinden allerlei creatieve manieren om biobased materialen te gebruiken voor een grote variëteit aan projecten. Zo wordt bio- restafval, als dennennaalden of koffiedik, omgezet in andere grondstoffen, maar wordt er ook gebruik gemaakt van levend materiaal.

Growing Design

Deze nadruk op het levende natuurlijke materialen zien we terug op De Dutch Design Week 2019 (DDW19). Daarom is de tweede trend: Growing Design. met de natuurlijke grondstof Mycelium of te wel schimmeldraden van paddenstoelen. Zij gaan uit van organisch materiaal als bouwmateriaal van de toekomst. Dit jaar staat op dezelfde plek de Growing Pavilion. Dit bouwwerk is 100% organisch, volledig gebouwd uit biobased materialen met een belangrijke rol voor het groeiende mycelium. Het iconische bouwwerk is een experiment voor toekomstige ontwikkelingen.

levende architectuur

Groeiend materiaal is de toekomst. Dat vindt ontwerper Bob Hendrikx ook. Hij voorziet een toekomst waarin wij allemaal wonen in een huis van mycelium. Onze huidige manier van bouwen moet drastisch veranderen om de huidige problemen te verhelpen. Hendrikx vindt de oplossing daarvan in de natuur en de kracht van de groeiende planten. Niet alleen heeft het mycelium een grote draagkracht, het is ook een belangrijk onderdeel van het natuurlijk ecosysteem. Meer dan 92% van alle planten haalt voedingstoffen uit mycelium. Daarnaast is het een soort ‘natuurlijk internet’ wat alle levende organismen met elkaar verbindt. In de toekomstvisie van Hendrikx komen mens en natuur bij elkaar in levende architectuur door het gebruik van mycelium. De bewoner moet zijn woning onderhouden en blijven voeden om zo de levensduur te verlengen. De mens wordt weer onderdeel van het natuurlijk ecosysteem.

Mycelium als groeiend materiaal

De eerste kant van deze trend is het gebruik van groeiende materialen. Daarbij is een van de opvallendste materialen mycelium. Het mycelium, of in het Nederlands ook wel zwamvlok genoemd, is het netwerk van alle draden van een schimmel. Nadat de schimmel zelf inactief gemaakt is, blijft er een fijnmazig netwerk over. Een beetje vies op het eerste gezicht, maar toch kent de toepassing van Mycelium vele mogelijkheden. Het is ontzettend licht maar tegelijkertijd heel sterk. Dit maakt het erg geschikt voor toepassing als bouwmateriaal.

Een netwerk van schimmeldraden

Mycelium is een netwerk van schimmeldraden, een levend organisme dat zich voedt en groeit. Voor het produceren van een product wordt een mal gevuld met mycelium en lokale grondstoffen, zoals landbouwafval. De schimmeldraden eten van het afval, groeien en vullen zo uiteindelijk de volledige mal. ‘Dat gaat in een rap tempo, al na een dag of 4-5 is de substantie wit geworden in plaats van bruin en wordt dan kleverig, een beetje zoals deeg.’ Het resultaat is een stevig product. Iets minder sterk dan hout maar sterker dan piepschuim, misschien wel het best te vergelijken met kurk. Aan het eind van de levenscyclus van het product dient het weer als compost voor de natuur. Het is zelfs thuiscomposteerbaar Dat kan dus gewoon in je eigen tuin verwerkt worden als meststof.

De producten groeien zichzelf

Samen met Eric en Arthur runt Jan vanuit Hedel het bedrijf Krown Design. ‘Eigenlijk maken we niks, de producten groeien zichzelf.’ Toen Jan – duurzame verpakkingsadviseur – het Amerikaanse bedrijf Ecovative ontdekte, dat verpakkingen maakt van mycelium nam hij direct contact op. Hij verkreeg de licentie om de methode in Europa uit te rollen en kwam in contact met kunstenaar Eric Klarenbeek, maker van de beroemde Myceliumchair. Ze besloten samen op te trekken en veroveren nu de wereld met schimmels. Dat doen ze op het gebied van verpakkingen, zo zijn ze nu bezig met een opdracht voor een wijnboer om verpakkingen te maken van wijnafval. Maar de ondernemers zetten ook stappen in de bouwsector

mycelium in de bouw

‘Ook daar is mycelium een hele interessante grondstof, het isoleert goed, werkt brandvertragend en je kunt er alles mee maken’, aldus Jan. In combinatie met een duurzame coating is het ook nog eens bestendig tegen allerlei weersinvloeden. Op dit moment werkt Krown Design aan een vogelkijkhut voor de provincie Noord-Holland, gemaakt met mycelium in combinatie met de de stengels van een gewas uit de desbetreffende provincie. De stengels worden normaal gesproken weggegooid en nu gebruikt als grondstof voor de kijkhut.

Milaan Design Week & Grow It Yourself

Begin 2019 stond Krown Design op de Milaan Design Week, op uitnodiging van een architect uit Turijn. Het verzoek was een sculptuur van mycelium van 4 meter hoog en dan maar liefst 60 stuks. De grootste opdracht van het jaar. De bogen werden, samen met poefjes en bankjes van mycelium, gemaakt in de Krown fabriek in Hedel en naar de botanische tuin in Milaan vervoerd. Daar dient de sculptuur straks weer als voedingsbodem voor een nieuwe cyclus.

Waar begin je mee?

Dat is de belangrijkste vraag. Begin met jezelf af te vragen of je wel paddenstoelen wilt telen. Uit enthousiasme kun je wel iets opstarten, maar dan blijkt dat je toch enig geduld moet hebben. Je moet kunnen wachten op het eindresultaat. Dat duurt namelijk wel even. Bij het paddenstoelen telen het net als bij groente kweken in een moestuin. Wat je zaait, zul je na enige tijd oogsten. Alleen bij paddenstoelen zier je niet direct of je ook een oogst zult krijgen. Dat ligt aan een aantal factoren, zoals bijvoorbeeld de dikte van de houtmassa of het substraat waar je mee werkt. Je moet het dus echt willen en veel geduld hebben. Daarnaast moet je gestructureerd en hygiënisch kunnen werken.

welke soorten wil je kweken?

Er zijn verschillende soorten eetbare paddenstoelen verkrijgbaar die je zelf kunt kweken. Ik beperk me tot de enkele soorten waarvan het kweken niet moeilijk en niet al te veel moeite kost, te weten: de grijze oesterzwam, de shiitake en de koningsoesterzwam.

Wat heb je nodig ?

De eerste keer dat ik zelf paddenstoelen ging kweken , deed ik dit op een substraatpakket. Substraat is een verzamelnaam voor samengestelde voedingsbodems waar alle benodigdheden in zitten om paddenstoelen te telen. Substraat kan bestaan uit beukenzaagsel, stro, compost met paardenmest of houtsnippers. Meestal wordt er aan substraat extra zetmeel toegevoegd in de vorm van meel of graankorrels. Dit verhoogt de opbrengst aan paddenstoelen per kilo substraat. Mijn volgende stap was het kweken was het kweken van paddenstoelen op hout. Over zowel het kweken in een growkit als van eetbaar hout heb ik blogs geschreven. Maar om producten te maken van mycelium is ook nieuw voor mij. We gaan jullie op de hoogte houden van de resultaten van de leerlingen van het Kaj Munk College.

Wordt toekomstbehendig en kom in actie

Als je aanrechtagrariër wilt worden of een paddenstoelenkwekerij wilt gaan opzetten is dit het moment om naar mijn webshop te gaan. Als dit je eerste keer is dat je met oesterzwammen gaat werken kun je het beste beginnen met een zwambox te bestellen of een workshop aan te vragen bij mij thuis of op locatie met een groep mensen. Dan krijg je het kweken in de vingers en kun je routine opbouwen. Voor het opzetten van een paddenstoelenkwekerij kun je mij ook vragen om een workshop op locatie te gaan geven waarbij je alle materialen ontvangt en alle tools om zelf verder te kunnen kweken.