In het hart van Amsterdam wordt op een geweldige locatie bij de dagbesteding van Stichting de Brouwerij voedsel gekweekt, gerechten gemaakt, en deze weer op de donderdag en vrijdag geserveerd aan de buurt door de cliënten. In dit proces van voedselvoorziening zijn mogelijkheden te over om de duurzaamhiedsversneller in te zetten. Zo hebben wij vanuit Amstelzwam een 3 tal workshops op locatie gegeven en de routekaart voor bedrijven uitgetest. De eerste stap is het inventariseren van de afvalstromen. Bijna de helft van het afval is organisch afval. Voedselafval bevat alle kliekjes maar ook afval dat ontstaat bij het maken van eten. Voedselafval wordt weinig gerecycled vergeleken met de andere groepen zoals kranten, plastic en glas. Door te fermenteren roep je een halt toe aan de voedselverspilling.
Zero-Waste
We zijn met personeel en deelnemers aan een zoektocht begonnen die gaat over een Zero-Waste levensstijl. Je merkt dat je als persoon en organisatie makkelijker keuzes kunt maken die passen bij je idealen, waardoor je uiteindelijk minder waarde hecht aan spullen en bezit waardoor je positiever en rustiger in het leven gaat staan. Wij proberen samen uit te vinden wat het beste bij de Brouwerij past. Door kleine stapjes te zetten en ons op een ding tegelijk te focussen , kunnen we uiteindelijk een automatisme creëren. En dat kan leiden tot blijven resultaat.
zwammen op koffieprut
Bij de eerste stap brengen we alle afvalstromen in kaart. Zo kun je een bewuste keuze maken om met minder afval meer te gaan doen. Omdat er bij de Brouwerij veel koffie wordt gedronken is er ook veel koffiekliekjes Dit is de grondstof voor de oesterzwam. Als iedereen zijn koffiekliekjes opspaart voor het kweken van oesterzwammen dan werk jij nu al mee aan een circulaire economie. De teelt van oesterzwammen is een vorm van up-cyclen. Recyclen is het zelfde product opnieuw produceren, bijvoorbeeld van oud papier nieuw papier maken. Bij up-cyclen creëer je iets geheel nieuws. Oesterzwammen zijn een eiwitrijk voedzaam product op basis van het restproduct koffieprut. Zo ga je omhoog in de keten. Bovendien spaar je een hoop water en CO2 uit als je oesterzwammen gaat eten als vleesvervangers. Koffiekliekjes upcyclen is een eerste makkelijke stap om mee te beginnen. Het is ook nog eens een hele leuke stap. Oesterzwammen kweken is leuk om te doen en koffiedrinken wordt drie keer zo leuk!
Bokashi
Er is veel keuken afval. wat nu naar het restafval gaat. Door het te fermenteren tot hoogwaardige Bokashi. Bokashi is Japans. Het procedé is namelijk in Japan ontdekt en ontwikkeld.In de kern is het heel simpel. Er zijn aerobe bacteriën en er zijn anaerobe bacteriën. Vroeger ging men er van uit dat de aerobe goed waren en de anaerobe slecht. Dat bleek een misvatting. Binnen beide groepen zijn goede en slechte bacteriën. De meeste bacterien echter, zijn slechts volgers. Ze volgen de goede, of de slechte, net wie er de overhand heeft. Met Bokashi zet je de goede anaerobe bacteriën aan het werk en de rest volgt.
Je laat, luchtdicht, het groenafval fermenteren door de goede geactiveerde bacteriën toe te voegen. Na enkele weken fermenteren is het groenafval goed voorbewerkt en kan het in de tuin begraven worden.
Bokashi betekent in het Japans ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Bokashi maken heeft veel weg van compost maken maar op een meer specifieke manier.
Fermentatie is eigenlijk net als het menselijk lichaam
Na het fermentatieproces heb je twee eindproducten. Naast de compost heb je ook nog vloeistof die vrijkomt. Fermentatie is eigenlijk net als het menselijk lichaam, Je stopt er iets in en je hebt twee eindproducten. De mest is voor in de grond, de vloeistof kun je in huis en tuin toepassen. Als voedingsstof voor planten, maar ook als gootsteenontstopper.”
Bokashi emmer gebruiksaanwijzingen
Leg een dun doorzichtig laagje Bokashi starter op de bodem en leg daarop een laag van slechts enkele centimeters keukenafval. Leg opnieuw een dun laagje Bokashi starter en leg dan de volgende laag keukenafval. Wanneer alle keukenafval op is, leg nog een laatste laagje Bokashi starter en druk dan alles goed aan. Sluit de emmer goed af met het deksel. Herbegin bovenstaande tot de emmer volledig vol is.
- Wanneer deze volledig vol is wacht je 2 weken.
- Als de ruimte waar de emmers staan koeler is dan kamertemperatuur, dan duurt het proces wat langer.
- Zorg dat het afval niet te dik is. Is dit wel het geval, verklein deze.
- Tap ook dagelijks het vocht af. Gebruik hiervan 1 op 100 delen water voor het voeden van de planten.
De Bokashi is klaar wanneer de geur zoetzuur is. Je kan nu de Bokashi in de tuin inwerken. Meng deze met wat aarde en wacht twee weken alvorens te zaaien of te planten. De pH van de Bokashi is in het begin nog te hoog en moet eerst wat zakken.
Is mijn Bokashi gelukt?
Wanneer u na twee weken de emmer opent, moet je een zoetzure geur ruiken. Wanneer deze daarentegen stinkt, is deze mislukt en gooit je deze dan best op de composthoop. Wanneer je alles goed hebt uitgevoerd, dan kan er niets verkeerd gaan.
Het is mogelijk dat je een lichte schimmel bemerkt. Wanneer je geen stank aantreft, dan is alles in orde.
Hoe de Bokashi in de bodem verwerken?
Maak een gleuf in de bodem en giet de Bokashi in de gleuf. Meng er daarna een beetje aarde in en dek alles af met slechts enkele centimeters aarde. Op die manier werkt het fermentatieproces verder en stijgt de pH. Na twee weken kan je erin zaaien of planten, of mag je strooien tussen de gewone planten.
Bokashi in de composthoop
Heb je een composthoop, meng er dan de Bokashi in. Het grote aantal Effectieve Micro-organismen uit de Bokashi komen dan in de compost en verhogen de kwaliteit van de gehele composthoop.
Kan ik van alles bokashi maken?
Net zoals bij het maken van compost is het belangrijk om een mix te hebben van koolstofproducten (blad, stro, stalmest, paardenmest, kippenmest, zaagsel) en stikstofproducten (groenten, fruit, keukenafval, gras).
Alhoewel enkel van blad ook een bokashi kan gemaakt worden, men spreekt dan van bladbokashi. Het belangrijkste is dat het organisch materiaal en dus ook het blad niet in zijn geheel gebruikt wordt maar in kleine stukken wordt gefermenteerd. Bij een bladbokashi is dat essentieel omdat blad gemakkelijk aan elkaar gaat klitten net als gras en dat is niet goed voor de fermentatie. Verklein het organisch materiaal voldoende. Niets kan in zijn geheel verwerkt worden, ook geen fruit zoals appels en peren.
Voordelen van bokashi
- Je verwerkt op een natuurvriendelijke manier je keuken- en tuinresten.
- Bokashi maken is niet duur
- De fermentatie gebeurt bij een lage temperatuur. Er zijn geen hoge temperaturen nodig om het organisch afval om te zetten.
- Het afgetapte bokashi-sap is voeding voor kamer- en tuinplanten. In toiletten en afvoerbuizen werkt het als ontstopper, reiniger en ontgeurder.
- Bokashi zorgt voor een levende bodem en dus een betere voedselopname voor de planten. Daardoor groeien en bloeien de planten veel beter!
- De bodem krijgt meer energie en een grotere weerbaarheid tegen schadelijke bacteriën en schimmels.
- De kringloop wordt op deze manier rond gemaakt waardoor je mee helpt aan een beter milieu. Je geeft terug aan de bodem wat hij je geschonken heeft!
Nadelen van boskashi
- Bokashi lijkt niet op compost. In zelfgemaakte bokashi blijven de organische materialen herkenbaar aanwezig. Dit is even wennen!
- Bij het maken van bokashi ontsnapt er geen CO2 in de lucht omdat de fermentatie in gesloten containers moet gebeuren. De energie blijft dus behouden. Daardoor komt de CO2 vrij in de bodem op het moment dat de gefermenteerde organische materialen in de bodem worden verteerd. Sommigen zien dit als een nadeel maar wij zien het eigenlijk als een groot voordeel. CO2 die in de grond vrij komt kan zich daar binden aan humusdeeltjes waardoor het terug beschikbaar komt voor de planten.
- Het enigste echte nadeel is dat het organisch materiaal voldoende klein moet gemaakt worden. Dit is vrij arbeidsintensief als je een grote tuin hebt. Een vermaler of hakselaar kan een handig hulpmiddel zijn.
Tip: als de bladeren gevallen zijn in je tuin, neem ze dan op door met het grasmachine er over te rijden. Op die manier worden de bladeren verkleind zonder moeite, ideaal om in de boskashi als dusdanig te verwerken of laat de bladeren liggen. Ze vormen een natuurlijke compostlaag.
